‘Irak’ta tüm yollar Ankara’ya çıkıyor’

Irak genel seçimleri, katılım oranı tartışmaları, oy satın alma iddiaları ve siyasi bloklar arasındaki derin bölünmelerle birlikte ülkeyi uzun ve zorlu bir hükümet kurma sürecine sürükledi.

Etnik ve mezhepsel fay hatlarında yeniden sertleşen rekabet, Bağdat’ta aylar sürebilecek müzakerelerin kapıda olduğunu gösteriyor.

Başbakan Muhammed Şiya Sudani’nin liderliğindeki “Kalkınma ve İnşa” Koalisyonu 46 sandalye alarak seçimlerden birinci çıktı.

Onu 37 sandalye ile Takaddum İttifakı, 30 sandalye ile de Nuri el-Maliki’nin Hukuk Devleti Koalisyonu izledi.

Ancak hiçbir ittifakın tek başına çoğunluk sağlayamaması, ülkeyi yine koalisyon pazarlıklarının belirleyeceği bir döneme soktu.

Sistem gereği başbakanlığın Şiilere, meclis başkanlığının Sünnilere, cumhurbaşkanlığının ise Kürtlere verilmesi bekleniyor.

Buna karşın yüksek katılım oranına, sistem değişikliğinin küçük partileri silikleştirmesine, oy satın alma iddialarına ve aşiret oylarının gerilemesine ilişkin tartışmalar seçim atmosferini gölgeledi.

ABD karşıtı Şii grupların sandalye sayısını artırması, Kürt partileri arasındaki rekabet, Sünni blokun kendi içinde bölünmesi ve Koordinasyon Çerçevesi’nin yeni hükümeti şekillendirme çabası, süreci daha da karmaşık hale getiriyor.

Yeni hükûmetin kim tarafından kurulacağı ve nasıl bir güç paylaşımı yapılacağı henüz belirsizliğini korurken, bu tabloyu daha iyi anlamak için Irak seçimlerini Irak Türkleri Derneği Genel Başkanı Eyüp Kerem’e, gazeteci–analist Cevat Gök’e ve Haşdi Şabi’ye yakın kaynaklara sorduk. ‘TÜRKİYE AÇISINDAN OLUMLU’ Irak seçimlerini Kerkük’te takip eden Kerem, seçim sonuçlarının Türkiye–Irak işbirliği açısından taşıdığı başlıkları şöyle sıraladı: “İmar ve Kalkınma İttifakı’nın seçimi önde götürmesi Türkiye açısından müspet bir gelişme olarak yorumlanabilir.

Kalkınma yolu projesi, su projeleri ve terörle mücadeledeki ittifakın devamı açısından kıymetlidir.

Bağdat’taki bu sonuçtan biz de memnunuz. “Sudani koalisyonu kurmaya yakın görünüyor.

Ancak kuramazsa Basra Valisi Adnan el-Zülfü ve Asit Ali İdami’nin isimleri Başbakanlık için geçiyor.” Eyüp Kerem ITC ÜÇÜNCÜ PARTİ OLDU Genel Başkan Kerem seçimlerin Kerkük açısından etkisini de şöyle özetledi: “Irak Türkmen Cephesi (ITC) üçüncü parti olmayı başardı.

Irak genelinde yaklaşık yedi Türkmen milletvekili meclise girdi.

Ancak Kerkük’te 12 sandalyeden yalnızca ikisini alabildik.

Bunun nedeni, yıllardır süren demografik tahribattır. 2003’te Peşmerge’nin tapu ve nüfus dairelerini yakması da bunun başlangıcıydı.” Federal Mahkeme kararlarının uygulanmamasına dikkat çeken Kerem sözlerine şöyle devam etti: “Mahkeme en az 260 bin seçmenin aslında Kerkük’e ait olmadığını tespit etti ama Yüksek Seçim Kurulu bunu görmezden geldi.

Adeta 11 kişi sahaya çıkıyoruz ama rakip 22 kişi.

Buna rağmen iki milletvekilini Bağdat’a göndermeyi başardık.” Kerem, çözüm için şunları belirtti: “Kerkük ve Türkmeneli’nin özüne dönmesi için en azından 2003 öncesi şartlara dönülmesi gerekiyor.

Süleymaniye ve kuzeyden akın akın insanların getirildiğini bizzat gördüm.

Mızrak artık çuvala sığmıyor.” “Kerkük’ün sözde valisi 96 bin oy aldı, Sudani 92 bin oyda kaldı.

Bu rakamlar Kerkük gerçeğiyle alay etmektir.

Şehrin nüfus yapısını bilen biri zaten bunun mümkün olmadığını görür.” Kerem, sözlerini şöyle tamamladı: “Tahribatın giderilmesi için parlamentoda güçlü olmamız gerekiyor.

Halkımız yıllardır haksızlıklara maruz kaldı, yoruldu.

Güçlü temsil şart.

Bağdat’tan bir, Musul’dan üç, Tuzhurmatu–Selahattin’den bir milletvekili kazandık.

Bu tablo güçlü duruşu sağlayacaktır.

İlerleyen günlerin Türkmenler için daha iyi olacağına inanıyoruz.” SEÇİMLERDE ON İKİ GÜN SAVAŞI ETKİSİ Seçim sonuçlarının Şii bloktaki dengeleri yeniden şekillendirdiğini belirten Gök ise tabloyu şu sözlerle özetledi: “Seçimlerde İran yanlısı Şii gruplar eski güçlerini büyük ölçüde yeniden kazandı.

Amerika İran’a baskı yaptıkça Irak’taki Şiilerin İran’a sempatisi daha da arttı.

Genel özet bu: İran yanlıları yeniden çoğunluk elde etmiş durumda.

Bağdat’ta da oylarını iki katından fazla yükselttiler.” Gök, Sadr hareketinin boykotunun sonuçları etkilediğine dikkat çekti: “Mukteda es-Sadr’ın seçimleri boykot etmesi büyük etki yaptı.

Sadr katılmış olsaydı Şiiler çok daha fazla sandalye alacaktı.” Cevat Gök Seçim sonrası oluşacak hükûmet senaryolarına değerlendiren Gök, şöyle devam etti: “Ortaya çıkan tabloya göre Sudani yeni dönemde başbakan olmayabilir.

Şahsi oyları beklenenden düşük çıktı.

Büyük ihtimalle Nuri el-Maliki yeniden başbakan olabilir.

Maliki her zaman İran’la koordineli çalışan bir isimdir.

Geçmiş dönemde Maliki iyi performans sergilemedi.

Çok sert bir çizgisi vardı ama o dönem DEAŞ Irak’a girmişti; ona karşı Şii kartını kullanmak zorundaydı.

Bu dönemde aynı sertliği göstermeyeceğini düşünüyorum.

Başbakan olursa Türkiye ile ilişkiler daha iyi olabilir.” ‘KİM GELİRSE GELSİN TÜRKİYE İLE İŞBİRLİĞİ YAPACAKTIR’ Gök sözlerini ABD’nin hala Irak’ta etkin olduğuna vurgu yaparak bitirdi: “Amerika Irak’ta çok etkin.

Türkiye’nin Irak’a daha fazla müdahil olmasını hiç istemez.

Ama Türkiye kendi ipini yürütüyor.

Kalkınma Yolu Projesi’nin başlatılması bile önemli bir başarı olur.

Hükûmet değişse bile Türkiye–Irak projelerinin aksamaz.

Kalkınma Yolu Projesi devlet politikasıdır.

Hükûmetler değişse bile Türkiye ile çalışmak zorundalar.

Kim gelirse gelsin Türkiye ile işbirliği yapacaktır.” ‘SONUÇLAR GÖRÜLDÜĞÜ KADAR İSTİKRARLI DEĞİL’ Irak seçimlerini halihazırda Haşdi Şabi grubunun içinde silahlı görev yürüten bir kaynağımız ile de konuştuk.

Sonuçların sanıldığının aksine istikrarlı bir tablo sunmadığını vurgulayan kaynağa göre, Başbakan Sudani’nin yeniden hükûmet kurması zor görünüyor.

Bunun temel gerekçesi olarak “Şii grupların Sudani’yi istememesi” ve Sudani’nin “ABD’ye yakın bulunması” gösteriliyor. “Sudani’nin ittifakı yüksek oy aldı deniyor ama Şiiler onu istemiyor.” ifadelerini kullanan kaynak, Sudani’nin yeniden başbakan seçilme ihtimalinin düşük olduğunu söyledi.

Haşdi Şabi ‘OLUMLU ANCAK HÜKÛMET KURULMALI’ Kaynak ayrıca İran medyasının duyurduğu “197 Şii adayın kazandığı” bilgisini doğrulayarak bunun olumlu olduğunu, ancak hükûmet kurulamaması halinde “sonucun bir awnlam ifade etmeyeceğini” ifade etti.

Kaynak, Sudani’nin ittifakından beş milletvekilinin ayrılarak Nuri el-Maliki’nin blokuna geçtiğini de belirtti.

Bu gelişmenin koalisyon pazarlıklarını doğrudan etkileyeceği değerlendiriliyor.

Maliki’nin “İran’a yakın ve geçmişte başbakanlık yapmış güçlü bir aktör” olduğunu hatırlatan kaynak, yeni dönemde Maliki’nin öne çıkabileceğini söyledi.

Irak’ta hükümet kurma sürecinin uzun süreceğini belirten kaynak, “İstikrarsızlık değil ama hükümet kurulunca siyasi kriz olacak” diyerek önümüzdeki dönemin sancılı geçeceğine işaret etti.