Bir puan uğruna canından oluyor! Kuryeler ölüme sürükleniyor

Türkiye’de sayıları yüz binleri aşan motorlu kuryeler, bir yandan kent yaşamının vazgeçilmez bir parçası hâline gelirken diğer yandan giderek daha tehlikeli bir çalışma düzeninin içine itiliyor.

Trafikte “hız yapıyorlar”, “kural tanımıyorlar” gerekçeleriyle sık sık eleştirilen kuryelerin yaşadıkları sorunların arkasında ise çoğu zaman görünmeyen bir sistem bulunuyor: Dijital platformların uyguladığı puanlama ve performans baskısı.

HIZ ZORUNLULUK HALİNE GELİYOR Online yemek ve kargo dağıtımının büyük bölümünü yöneten dijital uygulamalarda kuryeler, yalnızca paketi değil aynı zamanda kendi geçimlerini de müşterinin verdiği puanlara teslim ediyor.

Her teslimat sonrası verilen puanlar; kuryenin alacağı sipariş sayısından günlük kazancına, primlerden sistemde kalıp kalamayacağına kadar pek çok kritik başlığı belirliyor.

Türkiye Gazetesi’nden Kaan Zenginli’nin haberine göre, yüksek puan daha fazla sipariş ve kazanç anlamına gelirken, düşük puan zincirleme bir cezalandırma sürecini başlatıyor.

Kazançtan kesinti, siparişlerin azaltılması, vardiya kısıtlaması ve nihayetinde sistem dışına itilme… Bu tablo, hız yapmayı bir tercih olmaktan çıkarıp zorunluluk hâline getiriyor.

ÖLÜMLE BURUN BURUNALAR Özellikle yemek teslimatlarında müşteri beklentisinin büyük ölçüde “hız” üzerine kurulması, trafikteki riskleri artırıyor.

Kuryeler, kurallara uyduklarında “geç teslimat” gerekçesiyle puan kaybı yaşarken, hız yaptıklarında ise kazayla ve ölümle burun buruna geliyor.

Sorun yalnızca mevcut platformla sınırlı da değil.

Teslimat puanları, uygulamalar arasında dolaşan bir referans sistemine dönüşmüş durumda.

Bir platformda düşük puan alan kurye, başka bir şirkete başvurduğunda da aynı gerekçeyle reddedilebiliyor.

Bu durum, geçimini tamamen bu işten sağlayan binlerce kurye için ani işsizlik ve borç sarmalı anlamına geliyor.

Puanlama sistemi, bazı müşteriler tarafından açık bir baskı aracına da dönüşüyor. “Hızlı gelmezse düşük puan veririm” şeklindeki mesajlar, kuryeler üzerinde sürekli bir tehdit hissi oluşturuyor. 224 MOTOKURYE CAN VERDİ Rakamlar sistemin bedelini gözler önüne seriyor. 2021-2025 yılları arasında Türkiye genelinde 224 motokurye trafik kazalarında hayatını kaybetti.

Uzmanlar, bu ölümlerin büyük bölümünün birkaç dakikalık hız baskısıyla bağlantılı olduğuna dikkat çekiyor. 'SİSTEMDEN ÇIKARILDIM' Sistem dışına itilen kuryelerden Sedat Arabacıoğlu, yaşadıklarını şu sözlerle anlatıyor: “Kurallara uyarak, dikkatli çalışırsam bu işi uzun süre yapabileceğimi düşündüm.

Ama sistem bunu cezalandırdı. ‘Yavaş teslimat’ gerekçesiyle puanım düştü.

Önce siparişlerim azaldı, sonra tamamen sistemden çıkarıldım.

Motoruma krediyle girdim, borcum duruyor ama işim yok.

Başka platformlara başvurdum, puanım düşük diye oralardan da reddedildim.” 'YAVAŞ GİDERSEN TUTUNAMAZSIN' Bir diğer kurye Ahmet Şenocakor ise yaşanan baskıyı şu sözlerle özetliyor: “Kimse isteyerek hız yapmıyor.

Ama bu sistemde yavaş gidersen tutunamazsın.

Puan her şey demek.

Puan düşünce kazanç düşüyor, kazanç düşünce hayat duruyor.

Müşteri ‘hızlı gelmezse düşük puan veririm’ diye mesaj atıyor.

O an ya kurala uyacaksın ya da puanını koruyacaksın.

Çoğu zaman mecburen gazı açıyoruz.” Uzmanlara göre çözüm, yalnızca kuryelere “daha dikkatli olun” çağrısı yapmakla mümkün değil.

Puanlama sistemi ve teslimat süreleri yeniden düzenlenmeden, hızın tek başarı kriteri olmaktan çıkarılmadan hem trafik kazalarının hem de toplumsal gerilimin artarak süreceği uyarısı yapılıyor.