AB savunma fonu: Londra ve Brüksel anlaşamadı

Brüksel ve Londra’nın, 28 Kasım Cuma günü, İngiliz sanayisini yeni Avrupa savunma finansman aracı SAFE’ye (Avrupa için Güvenlik Eylemi) dahil etmek için yürüttüğü müzakereler başarısızlıkla sonuçlandı.

Bu anlaşmazlık, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın “Rusya’nın lehine” olduğunu düşündükleri Trump’ın Ukrayna “Barış Planına” karşı, Cenevre’de Rusya karşıtı bir karşı plan hazırladıkları döneme denk geldi.

Geçen mayıs ayında, Londra’daki Lancaster House’da düzenlenen Avrupa Birliği (AB) - İngiltere zirvesinde, Brexit sonrası yeni bir sayfa açılmış, bir güvenlik ve bir de savunma ortaklığı anlaşması imzalanmıştı.

Bu anlaşma, İngiliz şirketlerinin 150 milyar avroluk bir fon olan SAFE finansman olanakları kapsamında Avrupa devletlerinin harcamalarının yüzde 50’sinden yararlanabilmelerinin önünü açıyordu.

Avrupa Komisyonu, Londra’dan, şirketlerinin SAFE’den yararlanan ülkelerin açacağı ihalelere katılabilmesi için 4,5 milyar ila 6,5 milyar avroluk bir komisyon ödemesini talep etti.

Son olarak da bunu 2 milyar avroya kadar indirdiler.

Ancak Financial Times’a göre Londra sadece yaklaşık 70 milyon avro teklif etti ve sonra bunu 200 milyona çıkardı.

Londra ile yapılan müzakerelerde amaç, İngiliz şirketlerinin AB şirketleriyle aynı muameleye tabi tutulmasını ve böylece 150 milyar avroluk fonun sağladığı önemli siparişlerden yararlanmasını sağlamaktı.

Bu fon, AB ülkelerinin “Avrupa yapımı” askeri teçhizat satın almak için ihale açmalarına olanak sağlayacak.

ABD VE AVRUPA KARŞI KARŞIYA GELDİ Donald Trump’ın ABD başkanlık koltuğuna oturmasıyla birlikte, Ukrayna savaşına ilişkin yaptığı açıklamalar, Avrupa’nın küreselci liderlerine büyük bir şok yaşatmıştı.

Trump, savaşı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile birlikte bitireceğini söylüyordu.

Rusya tüm kazanımlarını koruyacak ve 2014 öncesi sınırlara dönülmeyecekti.

ABD, Ukrayna’nın NATO’ya katılmasına karşı çıktığını açıklıyordu.

Putin ile görüşme sürecinde de Avrupalılar dışarıda bırakılacaktı.

Avrupalı küreselci liderlerin başını çeken Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere ile birlikte Trump’a karşı bir tutum belirlemek için AB üyesi ülkelerle zirve üzerine zirve düzenledi.

ABD’nin yolunu tuttular, Trump ile görüştüler.

Ama eli boş döndüler; Trump Avrupalıları bu süreçte dışarıda bırakmaya kararlıydı.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra güvenliğini ABD’ye teslim eden, yüzde 64 oranında silah ve mühimmatta ABD’ye bağımlı olan Avrupa, Rusya’ya karşı Ukrayna’yı desteklemek hem de silah sanayisi ile ekonomisini canlandırmak için silahlanma kararı aldı.

SİLAHLANMA BÜTÇESİ 800 MİLYAR AVRO AB’ye üye 27 devlet ve hükûmet başkanı, 6 Mart 2025 tarihinde Brüksel’de olağanüstü toplanarak, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in sunduğu “ReArm Europe” (Avrupa’yi Yeniden Silahlandır) planını onayladı.

Buna göre 2030 yılına kadar silahlanma için askeri yatırımların artırılmasında kullanılacak 800 milyar avroluk bir bütçe belirlendi.

Üye devletler savunma harcamalarını yüzde 1,5 daha artırarak toplam 650 milyarlık silah üretimi yapacak ve ayrıca satın alımlar gerçekleştirilecek.

Geri kalan 150 milyar avro, Komisyonun piyasalardan borçlanmasına ve üye devletlere borç vermesine olanak tanıyan yeni bir savunma aracından gelecek.

SAVUNMA FONU OLUŞTURDULAR Böylece, 27 Mayıs Salı günü Konsey, üye devletlerin yeniden silahlanmalarını hızlandırmalarını sağlayacak 150 milyar avroluk SAFE fonunu oluşturan yönetmeliği kabul ederek ilk adımı attı.

İngiltere’nin de bu programa katılacağı açıklandı.

SAFE’nin amacı, üretim kapasitesini artırmak, savunma ekipmanlarının ihtiyaç duyulduğunda hazır mevcut olmasını sağlamak ve mevcut kapasite eksikliklerini gidermek.

AB ülkelerine bu fondan verilen kredilerle, sadece Avrupa’da üretilen ve bileşenlerinin yüzde 65’i kıtadan gelen ekipmanları satın alabilecekti.

SAFE, katılımcı ülkeler, aday ülkeler ve İngiltere gibi AB ile güvenlik ve savunma ortaklığı imzalayan ülkelerin ortak kamu ihalelerine katılmalarına da olanak tanınacaktı.

LONDRA AVRUPA SAVUNMA KOMİSYONUNA KATILAMAYACAK Fakat gelinen aşamada İngiltere, AB üyesi ülkelerin sahip olduğu avantajlara sahip olamayacak.

Olması için de bir komisyon ödemesi gerekecek.

Londra AB’nin talep ettiği tutarı ödemeyi reddettiği için Avrupa savunma programına katılmayacak.

Le Monde gazetesine göre Lordlar Kamarası Avrupa İşleri Komisyonu Başkanı Peter Ricketts “bazı üye devletlerin İngiltere’nin SAFE’de yer almasını istemediğini” ifade etmiş.

AB ülkeleri SAFE ile askeri malzemelerin yüzde 35’i kadar dışarıdan alabilecekleri için İngiltere de bu kapsamda Avrupa kamu ihalelerine katılabilecek.

Üye ülkeler SAFE kredileriyle değil ama kendi bütçelerinden her zaman İngiliz ürünlerini alabilecek.