4.300 yıllık gümüş kadeh, bilinen en eski yaratılış hikayesini mi saklıyor?

Batı Şeria'da bulunan antik bir gümüş kadeh üzerindeki oyma, evrenin yaratılışının bilinen en eski tasviri olabilir.

Ain Samiya kadehi olarak adlandırılan bu eser, 1970 yılında, Yahudiye Tepeleri'nde yaşamış yüksek rütbeli bir Tunç Çağı kişisine ait mezarda bulundu.

Kadehin, muhtemelen bu kimliği bilinmeyen kişinin ruhunun yeniden doğuşunu kolaylaştırmak için mezara konulduğu düşünülüyor.8 santimetre yüksekliğindeki, 4.300 yıllık bu gümüş obje, birbirine zıt iki sahneyle süslü.

İlk sahne, bir yılanın hükmettiği kaos dünyasını gösteriyor.

Yeni çalışmanın yazarları, bu ilkel karmaşayı tanımlarken, tasvirin "gök ve yer, hayvanlar ve bitkilerin potansiyellerini geliştiremeyecek şekilde birbirine kaynaştığı" bir zamanı anlattığını söylüyor.Ancak hemen ardından gelen ikinci sahnede, yılan yenilmiş bir şekilde yerde yatarken, iki insan figürü Güneş'i yukarı kaldırarak evrene düzen getiriyor.

Bu oymaların önceki yorumlarında, Babil yaratılış miti olan Enuma Eliş'i temsil edebileceği öne sürülmüştü.

O mitte, Marduk adlı bir tanrı, Tiamat adlı doğaüstü bir kaos ajanını büyük bir savaşta yeniyordu.Babil mitlerinden daha eski bir yaratılış hikayesiYeni makalenin yazarları ise bu önceki okumaya karşı çıkıyor.

Kadehin Babil yaratılış miti Enuma Eliş'ten bin yıldan daha eski olduğunu ve dikkat çekici bir şekilde şiddet içerikli tasvirlerden yoksun olduğunu vurguluyorlar.

Bu nedenle, kadeh üzerine kazınan kozmogonik olayın, antik Mezopotamya'daki çeşitli efsanelerin unsurlarını sentezleyen daha da eski bir yaratılış mitini temsil ettiğini öne sürüyorlar.Örneğin, insanların Güneş'i yukarı kaldırma görüntüsünün, Göbeklitepe'de bulunan 11.500 yıllık çanak çömleklerde de görülen Göksel Tekne motifine benzediğine dikkat çekiyorlar.

Araştırmacılar bu nedenle Ain Samiya kadehindeki oymaların, aynı zamanda Lidar Höyük prizması adlı bir eserde de bulunan, dünyanın bilinen en eski yaratılış mitini tasvir ettiğini öne sürüyor.Türkiye'nin güneydoğusunda keşfedilen Lidar Höyük prizması, düzenin kaosa üstün gelerek daha önce kaynaşmış biçimlerin ayrılmasıyla evrenin nasıl oluştuğunu anlatan bir dizi sahneyi içeriyor.

Dünyanın en eski kozmolojik tasvirlerinden biri olduğu düşünülen bu kalıntı, Göksel Tekne tasviriyle dikkat çekiyor.Araştırmacılara göre, Ain Samiya kadehinde sunulan anlatı, Enuma Eliş'ten çok, Lidar Höyük prizmasındaki hikaye ile daha fazla ortak noktaya sahip.

Eğer bu doğruysa, gümüş kadehte bulunan evrenin doğuşu hikayesi, onu dünyadaki en eskiler arasına yerleştiriyor.Bu çalışma, Journal of the Ancient Near Eastern Society “Ex Oriente Lux” dergisinde yayımlandı...