Haber Detayı
Başlığı Sarıgül’den verecektik 'sulandırmayalım' dedik: Erzincan'da ilk Sovyet
Mustafa Sarıgül’ün memleketi ve milletvekilliğini yaptığı Erzincan, 107 yıl önce, 1918’de Bolşevik Devrimi’nin etkisiyle Osmanlı-Rus cephesinde oluşan otorite boşluğunda kısa süreliğine Anadolu’daki ilk halk şurası yönetim denemesi olan Erzincan Sovyeti’ne ev sahipliği yaptı.
Birinci Dünya Savaşı’nın en çetin cephelerinden biri olan Doğu Cephesi, 1916 yılından itibaren büyük kırılmalara sahne oldu.
Osmanlı ile Çarlık Rusyası arasındaki savaşta Erzincan ve çevresi Rus ordusunun işgaline uğradı.
Şehir, Kafkas Cephesi’nin önemli bir üssü haline gelirken, Osmanlı ordusu büyük kayıplar verdi ve bölge halkı ağır bir yıkımla karşı karşıya kaldı.1917’deki Bolşevik Devrimi, yalnızca Rusya’yı değil, işgal altındaki Osmanlı topraklarını da etkiledi.
Çarlık rejiminin devrilmesiyle Rus ordusunda “savaşın bitirilmesi” talepleri yükseldi.
Anadolu’daki Rus askerleri, cepheyi terk etmek yerine Lenin önderliğindeki Bolşeviklerin örgütlenme çağrılarına kulak vererek şuralar (sovyetler) kurmaya başladı.
Bu hareketin en dikkat çekici örneği Erzincan’da ortaya çıktı.ERZİNCAN MÜTAREKESİ VE OTORİTE BOŞLUĞU18 Aralık 1917’de Osmanlı ile Sovyet Rusya arasında Erzincan Mütarekesi imzalandı.
Bu anlaşma, savaşın fiilen durması anlamına geliyordu.
Ancak bölgede Osmanlı otoritesi tam olarak tesis edilemedi.
Geri çekilen Rus ordusu, geride siyasi bir miras bıraktı: askerler, köylüler ve işçilerden oluşan sovyet tipi örgütlenmeler.1918 ERZİNCAN SOVYETİ’NİN KURULUŞU1918 başlarında Erzincan’da toplanan asker köylü ve işçi temsilcileri, Bolşevik Devrimi’nin etkisiyle “Erzincan Sovyeti”ni ilan etti.
Ya da diğer adıyla Erzincan Şurası...Bu şura konseyi, Anadolu’da halk iradesine dayalı ilk yönetim denemelerinden biri oldu.
Sovyet, üretim araçları, toprak düzeni, yiyecek dağıtımı ve güvenlik gibi konularda karar alma mekanizmaları geliştirdi.
Özellikle köylülerin ekonomik haklarının savunulması ve işçi temsilcilerinin yönetimde söz sahibi olması dikkati çekti.
Sosyalist fikirler halk arasında yankı bulurken, Erzincan Sovyeti, özellikle köylülerin üretim araçları ve toprak üzerindeki haklarını gündeme getirmesiyle dikkat çekti.TEPKİLER VE ÇÖKÜŞSovyetin ortaya çıkışı Osmanlı yönetimi için kabul edilemezdi.
Erzincan’daki milliyetçi unsurlar, sosyalist örgütlenmeyi “dışarıdan gelen bir ideoloji” olarak gördü.
Ayrıca savaşın yarattığı kaos, sovyetin kararlarını uygulamasını imkânsız hale getirdi.
Bir süre sonra Nisan 1918'de Türk ordusu bölgeye yeniden hakim oldu ve Sovyet dağıtıldı.TARİHÇİLER NE DİYORErzincan Sovyeti yalnızca birkaç ay sürdü.
Ancak tarihçiler için bu deneyim, Anadolu’da halk tabanlı yönetim arayışlarının önemli bir işareti olarak görülüyor.
Kimilerine göre 1918 Erzincan Sovyeti, Bolşevik Devrimi’nin doğrudan bir yansımasıydı.
Kimilerine göre ise halkın savaş yorgunluğu ve eşitlik taleplerinin doğal bir sonucu.Bugün Erzincan Sovyeti, Anadolu tarihinde unutulmuş ama dikkat çekici bir deney olarak anılıyor: İşgal, savaş ve yıkım ortamında dahi “alternatif yönetim” fikrinin mümkün olabileceğini göstermesi açısından sembolik bir örnek olarak değerlendiriliyor.
Odatv.com
