Diş fırçanızı ne kadar sürede bir değiştirmelisiniz?

Birçok di ş macunu, diş fır çan ızdaki bakterileri kontrol altında tutmaya yardımcı olabilecek antimikrobiyal etkiye sahip.

Diş fır çan ız aslında mikroskobik ölçekte, mide buland ırıcı olarak tanımlanabilecek bir ekosistem.

Fır çan ızın eskiyen kıllarını, suyun altında kala kala milyonlarca organizmaya ev sahipliği yapan bir ormana benzetmek m ümkün.

Şu anda diş fır çan ızda bir ila 12 milyon arasında bakteri ve mantar bulunuyor olabilir.

Y üzlerce farkl ı t üre ait bu organizmalar say ısız vir üsle birlikte ya şarlar.

Fır çan ızın y üzeyinde biyolojik bir film tabakas ı oluşturur ya da eskiyen kılların çatlaklar ının i çine s ızarlar.

Ağızdan gelen su, t ükürük, deri hücreleri ve yiyecek kal ıntıları, bu mikroplara yaşamak i çin gerekli tüm besini sa ğlar.

Bazen, yakındaki bir tuvaletin sifonundan ya da a ç ılan bir pencereden gelen mikroorganizmalar da bu topluluğa katılır.

Ve siz, g ünde iki kez bu kar ışımı ağzınıza sokup g üzelce kar ıştırırsınız.

Peki, diş fır çan ız ne kadar temiz?

Bu konuda endişelenmeli misiniz?

Bu soru yıllardır diş hekimlerini ve doktorları meşgul ediyor.

Onlar da diş fır çalar ımızda tam olarak nelerin yaşadığını, bu mikropların ne kadar tehlikeli olabileceğini ve fır çalar ımızı nasıl temizlememiz gerektiğini araştırıyor.

MİKROPLAR NEREDEN GELİYOR?

Almanya'daki Rhine-Waal Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden mikrobiyolog Marc-Kevin Zinn, di ş fır çalar ındaki mikropların kaynaklarını üçe ay ırıyor.

Zinn bunları diş fır ças ı sahibinin ağzı, cildi ve fır çan ın bulunduğu ortam olarak sıralıyor.

Ancak bir diş fır ças ını daha ilk kez kullanmadan önce bile üzerinde mikroplar bulunabilir.

Uzmanlar, birden fazla di ş fır ças ını aynı yere koyarken birbirlerine temas ettirmemeyi öneriyor Brezilya'daki ma ğazalardan alınan 40 yeni diş fır ças ının incelendiği bir çal ışmada, bunların yarısının çe şitli bakterilerle zaten kirlenmiş olduğu bulundu.

Neyse ki, diş fır çalar ımızda yaşayan mikropların ço ğu zararsız.

B üyük bir k ısmı, tahmin edilebileceği gibi ağzımızdan geliyor.

Ağzımıza her soktuğumuzda fır çan ın kılları, normal olarak ağızımızda bulunan, Rothia denocariosa , Streptococcaceae mitis ve Actinomyces gibi genellikle zararsız bakterileri s üpürüyor.

Di ş fır ças ının kıllarına tutunabilen bu bakterilerin bazıları sağlığımız a ç ısından faydalıdır.

Kimi diş çürü ğ üne yol açan zararl ı bakterilere karşı bizi koruyabilirler.

Ancak aralarında bize zarar verebilecek bazı ziyaret çiler de var.

ZARARLI BAKTERİLER Brezilya S ão Paulo Üniversitesi'nden di ş hekimliği profes örü Vinicius Pedrazzi , En önemlileri di ş çürümesine yol açan Streptococcus ve Staphylococcus türleridir diyor.

Bunlar ayr ıca diş etlerinde iltihaba neden olan periodontal hastalıklara da yol a çabilir.

Kullan ılmış diş fır çalar ında mide enfeksiyonları ve gıda zehirlenmesiyle ilişkili Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa ve Enterobacteria gibi bakteriler de bulundu.

Ayrıca hastane enfeksiyonlarının yaygın nedenlerinden Klebsiella pneumoniae ve pamuk çuk yapan Candida mayalar ı da fır çalarda tespit edildi.

Bu mikroplar, f ır çay ı duruladığımız sudan, ellerimizden veya çevreden bula şabilir.

Ve o çevre de büyük ihtimalle banyomuzdur.

Banyolar, s ıcak ve nemli ortamlardır; havada asılı kalan mikroskobik su damlacıkları ( aerosoller ) sayesinde bakteri ve vir üslerin yay ılması i çin ideal ko şullar sağlar.

Zinn, Bu da banyoda saklanan diş fır çalar ını özellikle kirlenmeye aç ık hale getirir diyor.

Ço ğumuzun banyosunda ayrıca bir tuvalet var ve işte burada işler biraz iğren çle şiyor.

TUVALET BULUTU Her sifonu çekti ğinizde, su ve dışkıdan oluşan minik damlacıklar yaklaşık 1,5 metre y üksekli ğe kadar sı çrayarak havaya kar ışır.

Bu aerosol benzeri bulut, grip, Covid-19 ve norovir üs gibi hastal ıklara neden olan bakterileri ve vir üsleri ta şıyabilir.

Eğer diş fır çan ızı tuvaletin yakınına koyarsanız, klozetinizin i çindekiler k ılların üzerine yerle şebilir.

Enfekte olma riski genellikle sifonu çekerken mikroplar ı doğrudan solumaktan kaynaklansa da bir dahaki sefere sifonu çekmeden önce klozet kapa ğını kapatmayı d ü ş ünebilirsiniz.

Ortak banyolarda sorun daha da büyür.

Bir üniversitede yap ılan araştırmaya g öre, ortak banyolarda bulunan ö ğrencilerin diş fır çalar ının y üzde 60' ı dışkı kaynaklı bakterilerle kirlenmişti ve mikropların bir kişinin fır ças ından diğerine ge çti ği anlaşıldı.

Ancak ABD Illinois eyaletindeki Northwestern Üniversitesi'nden çevre mikrobiyolojisi uzman ı Erica Hartmann, tuvalet bulutunun sanıldığı kadar tehlikeli olmadığını d ü ş ünüyor.

Illinois'de halktan toplanan 34 di ş fır ças ı üzerinde yapt ıkları çal ışmada, beklenenden çok daha az d ışkı kaynaklı bakteri buldular.

Bağırsak mikroplarının ço ğunun havada uzun s üre ya şayamadığını g österen ara ştırmalara dikkat çeken Hartmann, Bence ço ğu insan diş fır ças ı y üzünden hastalanm ıyor diyor.

Yine de bazı araştırmalar, grip ve koronavir üslerin di ş fır çalar ında birka ç saat, uçuk virüsü (herpes simplex-1) gibi baz ı vir üslerin ise 48 saate kadar hayatta kalabildi ğini g österiyor.

Bu da hastal ıkların bulaşması i çin bir yol olu şturabilir.

Bu y üzden sa ğlık otoriteleri diş fır çalar ının paylaşılmaması gerektiğini s öylüyor.

Di ş fır çalar ında bulunan bakterilerin ço ğunun kaynağı ağzımız Ayrıca birden fazla fır ça ayn ı yerde saklanıyorsa, kıllarının birbirine temas etmemesi öneriliyor.

Ancak Hartmann, birlikte ya şayan insanlar i çin bu durumun çok da büyük bir endi şe yaratmadığını s öylüyor: Birlikte ya şayan insanların ağız mikropları birbirine zaten çok benzer.

Bu durumun, f ır çalar ın yakın durması gibi dolaylı bir yoldan ziyade, öpü şme ya da birlikte yaşamanın doğrudan etkileriyle a ç ıklanabileceğini d ü ş ünüyorum.

Hatta köpek sahiplerinin bile evcil hayvanlar ıyla bir çok mikrobu payla ştığı biliniyor.

Hartmann ve ekibi ayrıca diş fır çalar ının, bakterileri enfekte eden ve insanlara zarar vermeyen bakteriyofaj vir üsleri aç ısından zengin olduğunu da buldu.

Bu vir üsler zararl ı bakterilerin sayısını kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.

RİSK NE KADAR BÜYÜK?

Zinn'e göre ço ğu durumda patojenlerin oluşturduğu risk olduk ça dü ş ük.

Ancak ba ğışıklık sistemi zayıf olan kişilerde enfeksiyon riski artabilir.

Zinn'in araştırmaları ve benzer DNA analizleri, bazı bakterilerin antibiyotik direnci genleri taşıdığını g österiyor.

Bu tür bakteriler enfeksiyon yapt ığında tedavi edilmesi daha zor olabilir.

Fakat Zinn, bu genlerin nispeten d ü ş ük seviyelerde bulundu ğunu ve halk sağlığı a ç ısından orta d üzeyde bir risk olu şturduğunu s öylüyor.

İtalya'daki ö ğrenciler üzerinde yap ılan bir başka araştırmada ise 50 diş fır ças ının tamamında çoklu ilaç direncine sahip bakteriler tespit edildi.

HER SİFONU ÇEKTİĞİNİZDE TUVALETİNİZİ BAKTERİLERLE DOLU BİR BULUT KAPLAR Bazı diş fır çalar ı, mikropları kontrol altında tutmak amacıyla antimikrobiyal kaplamalarla satılıyor.

Ancak ço ğu araştırma, bu kaplamaların bakterilerin sayısını azaltmada etkili olmadığını, hatta diren çli türlerin artmas ına yol a çabilece ğini g österiyor.

Asl ında, fır çan ızı kullandıktan sonra oda sıcaklığında dik konumda a ç ıkta kurumaya bırakmak, üzerindeki mikroplar ı azaltmanın en basit yollarından biri.

Çünkü örne ğin grip ve koronavir üs gibi birçok virüs kurudukça parçalan ır.

Streptococcus mutans gibi diş çürü ğ üne neden olan bakteriler, f ır ça k ıllarında 8 saate kadar canlı kalabilir, ancak 12 saat sonra ölmeye ba şlar.

Amerikan Diş Hekimleri Birliği (ADA) ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), f ır ça ba şlıklarını kapatmamanızı veya kapalı kutularda saklamamanızı öneriyor.

Çünkü bu, mikroplar ın ço ğalmasını teşvik edebilir.

DİŞ FIRÇASI NASIL TEMİZLENİR?

Fır çalar ı sterilize etmenin sayısız y öntemi var: Ultraviyole ışık, bulaşık makinesi, hatta mikrodalga gibi.

Ancak örne ğin f ön makinesiyle kurutmak ya da bir bardak viski içinde bekletmek gibi baz ı y öntemler i şe yaramaz.

Mikrodalga genellikle en etkili y öntem olarak öne ç ıkıyor.

Ancak bu y öntem de f ır ça k ıllarını eritebilir ya da zarar verebilir.

Kullandığınız diş macunu genellikle antimikrobiyal özellikler ta şır ve fır ça üzerindeki mikroplar ı azaltabilir.

Suyla durulamak da ancak bir kısmını gideriyor ve fakat bir çok bakteri hâlâ tutunmaya ve büyümeye devam ediyor.

Baz ı araştırmacılar, y üzde 1 sirke çözeltisinin bakterileri azaltmada en etkili yöntem oldu ğunu belirtiyor; ancak bu, fır çay ı tekrar kullandığınızda hoş olmayan bir tat bırakabilir.

Fır çay ı y üzde 0,12 klorheksidin veya yüzde 0,05 setilpiridinyum klorür içeren a ğız gargaralarında 5-10 dakika bekletmek etkili bir dezenfeksiyon y öntemi olarak öneriliyor.

Eskiyen ve y ıpranmış fır ça k ılları, bakterilerin barınması i çin daha fazla yüzey ve s ıvı tutar.

Bu nedenle, Amerikan Diş Hekimleri Birliği, diş fır çalar ının her üç ayda bir de ğiştirilmesini öneriyor.

Ba ğışıklığı zayıf kişilerde ise bu s üre daha k ısa olmalı.

Zinn'in araştırmaları da bakterilerin fır ça üzerinde yakla şık 12 haftalık kullanımın ardından en y üksek seviyeye ula ştığını g österiyor.

Uzmanlar kullan ımının ardından diş fır çalar ını dik ve a ç ık bir şekilde muhafaza edilmesini öneriyor Baz ı araştırmacılar ise tamamen farklı bir yaklaşım olan yararlı bakterileri destekleyen diş macunları üzerinde çal ışıyor.

Bu probiyotik diş macunları, ağız sağlığı i çin faydal ı olduğu bilinen belirli bakterilerin gelişimini teşvik etmeyi ama çl ıyor.

Örne ğin Streptococcus salivarius , zararlı bakterileri baskılayarak plak oluşumunu azaltabiliyor.

Yeni Zelanda'daki bir şirket bu bakteriyi i çeren di ş macunu üzerinde çal ışıyor.

Bir diğer t ür olan Limosilactobacillus reuteri ise Streptococcus mutans ile rekabet ederek di ş çürü ğ üne kar şı koruma sağlayabilir.

Zinn bu konuda ş öyle diyor: Probiyotik kaplamalar veya biyolojik olarak aktif k ıl malzemeleri gibi konseptler, diş fır çalar ında sağlıklı bir mikrobiyal dengeyi teşvik etmek i çin yenilikçi yollar sunabilir.

Böylece f ır çalar, risk de ğil koruma sağlayan ara çlara dönü şebilir.

Ancak hen üz bu alanda yap ılması gereken çok say ıda araştırma olduğunu da ekliyor.

Bu arada, banyodaki fır çan ıza bir kez daha bakmak isteyebilirsiniz.

Belki de onu değiştirme zamanı gelmiş olabilir.

Ya da sadece...

Fır çan ızı klozetten biraz daha uzağa mı koysanız?