Yeni Yıl: Fresh Start Etkisi ve Küçük Adım Teorisiyle Hedefler

Yeni yıl "O etki" ile başlıyor Acıbadem Eskişehir Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Beste Çokaygil, yılsonuna doğru zihinde başlayan iç muhasebe sürecinin yeni yıl beklentilerini tetiklediğini vurguluyor.

Çokaygil, yeni yılın birçok kişiyi hedef belirleme moduna soktuğunu; ancak araştırmaların, büyük hedeflerin çoğunun Şubat ayı bile gelmeden bırakıldığını gösterdiğini belirtiyor.

Bunun temelinde beynin büyük değişimlere değil, küçük ve sürdürülebilir adımlara daha iyi uyum sağlaması yatıyor.

Psikolojide buna Küçük Adım Teorisi denildiğini aktarıyor. "Fresh Start Effect" (Temiz Sayfa Etkisi) Çokaygil, insan beyninin belli dönüm noktalarına anlam yükleme eğiliminde olduğunu söylüyor: Pazartesi, ay başı, doğum günleri gibi tarihler zihinde "yeni bir başlangıç" duygusunu tetikliyor.

Psikolojide "Fresh Start Effect" (Temiz Sayfa Etkisi) olarak adlandırılan bu durum, yeni yıl yaklaşırken daha belirgin hale geliyor.

Yeni yıl düşüncesi, beyine "Geçmiş geride kaldı, şimdi yeniden başlama zamanı" mesajı gönderiyor; bu duygu iç enerjiyi artırıyor, hedefleri daha ulaşılabilir kılıyor ve zihni geleceğe odaklıyor.

Yılsonu duygusallığı bir zayıflık değil Yılsonuna yaklaşıldığında hafızanın geriye dönük çalışmasının doğal olduğunu belirten Çokaygil, bunun beynin "kapanan döngüleri tamamlama" eğiliminin bir sonucu olduğunu ifade ediyor.

Bu dönemde kişiler kendilerine "Bu yıl nasıl geçti?", "Neleri başardım?", "Neleri yarım bıraktım?" gibi sorular yöneltir.

Çokaygil, "Yılsonu duygusallığı bir zayıflık değil; kişinin iç gelişiminin önemli bir göstergesidir" diyor ve bu sürecin huzur ya da hafif endişe gibi her iki duygunun da psikolojik açıdan normal olduğu uyarısını yapıyor.

Yeni yıl kaygısını yönetmenin en sağlıklı yolu Herkes için yeni yılın heyecan verici olmadığını söyleyen Çokaygil, sosyal medya ve çevrenin beklentilerinin baskı yaratabileceğini, bunun da "yetişememe" hissine yol açtığını belirtiyor.

Zihnimiz yıl bittiğinde defterin tamamen kapanması gerektiğini sanabiliyor; oysa gerçek böyle değil.

Bu yüzden yeni yıl kaygısını yönetmenin en sağlıklı yolunun kendine hatırlatmak olduğunu vurguluyor: "Hiçbir şey bitmedi.

Her şey devam ediyor." Küçük adımlar, kalıcı değişim Çokaygil, yıl başında konulan büyük hedeflerin çoğunun kısa sürede bırakılmasının nedeninin beynin radikal değişimlere uyum sağlamakta zorlanması olduğunu yineliyor.

Bunun yerine küçük, sürdürülebilir adımların benimsenmesini öneriyor.

Psikolojide Küçük Adım Teorisi olarak tanımlanan bu yaklaşımda, küçük eylemler başarıya dönüştükçe beyinde dopamin salgılanır ve kişi davranışı tekrarlamaya motive olur.

Bu nedenle örnek hedeflerde "Her gün 10 bin" yerine "Günde 5 dakika yürüyüş", "Bu yıl çok kitap okuyacağım" yerine "Her gün 2 sayfa" gibi ulaşılabilir öneriler daha kalıcı sonuçlar doğurur.

Çokaygil, hedeflerin sürdürülebilir olmasının sırrının küçük bitişlerin zamanla büyük kararlılığa dönüşmesi olduğunu vurguluyor.

ACIBADEM ESKİŞEHİR HASTANESİ UZMAN KLİNİK PSİKOLOG BESTE ÇOKAYGİL,