Haber Detayı
Parenteral beslenme nedir, nasıl yapılmalı? Parenteral beslenmede nelere dikkat edilmeli? htsg
Parenteral beslenme çeşitleri, verilen karışımın yapısına ve uygulandığı damar yoluna göre farklı başlıklarda değerlendirilir. En yaygın yöntem total parenteral beslenmedir. Bu yöntemde protein çözeltileri, glukoz, yağ emülsiyonları, vitamin ve mineraller tek torbada birleştirilir ve bütün gereksinim damar yoluyla karşılanır. Sindirim sisteminin tamamen devre dışı kaldığı hastalarda kullanılır. Parsiyel parenteral beslenme ise yalnızca belirli bileşenlerin damar yoluyla verilmesi şeklinde uygulanır. Hasta ağızdan bir miktar besin alabildiğinde ya da bağırsakların sınırlı düzeyde çalıştığı durumlarda tercih edilir. Merkezi parenteral...
Yüksek yoğunluklu içerikler bu yol üzerinden daha güvenli ilerler.
Uzun süreli destek gereken hastalarda sık kullanılır.
Periferal parenteral beslenme daha hafif içerikli karışımların kol damarlarına verilmesiyle uygulanır.
Kısa süreli dönemlerde tercih edilir.
Karışımın yoğunluğu düşük tutulur bu sayede damar hattı daha rahat tolere eder.
Parenteral beslenmenin tüm çeşitlerinde temel amaç sindirim sistemi çalışmasa bile vücudun enerji ve yapı taşı ihtiyacını güvenli biçimde karşılamaktır.
Her uygulama hastanın yaşı, klinik tablosu ve metabolik gereksinimine göre planlanır.
PARENTERAL BESLENME NEDİR?
Parenteral beslenme, sindirim sisteminin görevini yerine getiremediği durumlarda besin maddelerinin damar yoluyla verilmesini ifade eder.
Bu yöntemde protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral içeren özel karışımlar doğrudan dolaşıma aktarılır.
Mide ya da bağırsakların çalışmadığı, emilimin bozulduğu ya da ağızdan beslenmenin mümkün olmadığı dönemlerde uygulanır.
Karışımlar kişinin yaşına, klinik tablosuna ve günlük gereksinimine göre hazırlanır.
Verilen içerikler hücrelere hızlı şekilde ulaşır ve metabolik süreçlerin sürmesine yardım eder.
Uygulama sırasında sıvı dengesi ve kan değerleri düzenli şekilde izlenir.
Bu yöntem sindirim sisteminin yükünü ortadan kaldırdığı için vücudun ihtiyaç duyduğu yapı taşlarını güvenli biçimde sağlayan destekleyici bir yaklaşım hâline gelir.
Parenteral beslenme dikkatle uygulansa bile bazı komplikasyonlara yol açabilir.
Damar yoluna uzun süreli erişim gerektiği için kateter bölgesinde enfeksiyon gelişme riski bulunur.
Bu durum ateş, titreme ya da damar hattında kızarıklık şeklinde kendini gösterebilir.
Karışımın içeriğindeki glukoz miktarı yüksek olduğunda kan şekeri dalgalanabilir.
Elektrolit düzeylerinde bozulma ortaya çıkabilir.
Magnezyum, potasyum ya da fosfor dengesindeki değişimler kaslarda güçsüzlük ve ritim sorunlarına yol açabilir.
Yağ emülsiyonlarının hızlı verilmesi bulantı hissini artırabilir.
Karışımın yoğunluğu periferal damarlarda tahrişe neden olabilir.
Uzun süreli kullanımda karaciğer fonksiyonlarında değişiklik görülebilir.
Bu nedenle kan değerleri düzenli aralıklarla izlenir.
Sıvı yüklenmesi bazı hastalarda nefes darlığına neden olabilir.
Parenteral beslenme tıbbi bir destek yöntemidir.
Güvenli şekilde sürdürülebilmesi için hat bakımının doğru yapılması, karışımın kontrollü verilmesi ve hastanın klinik tablosunun sürekli değerlendirilmesi gerekir.
PARENTERAL BESLENME NASIL YAPILIR?
Parenteral beslenme, sindirim sisteminin çalışmadığı ya da ağızdan sağlıklı beslenmenin mümkün olmadığı durumlarda besin öğelerinin damar yoluyla verilmesiyle uygulanır.
Bu yöntemde özel karışımlar hazırlanır.
İçerikte protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral bulunur.
Hazırlanan karışım steril bir hat üzerinden dolaşıma aktarılır.
Uygulama genellikle merkezi damar yoluyla yapılır.
Bazı hastalarda geçici dönemlerde periferal damar yolu da kullanılabilir.
Karışımın akış hızı hastanın ihtiyacına göre ayarlanır.
Sıvı dengesi, elektrolit düzeyi ve kan değerleri düzenli aralıklarla takip edilir.
Hastanın günlük gereksinimine göre karışımın içeriği yeniden düzenlenebilir.
Bu süreçte amaç sindirim sistemi devre dışı kalsa bile metabolizmanın ihtiyaç duyduğu yapı taşlarını güvenli biçimde karşılamaktır.
Parenteral beslenme dikkatle planlanması gereken bir uygulamadır ve her aşamada hastanın klinik durumu değerlendirilir.
Bağırsak tıkanıklığı yaşayan hastalar, ağır enfeksiyon nedeniyle emilim kapasitesi bozulanlar, ağır yanık tedavisi görenler, uzun süreli bilinç kaybı bulunanlar ve yoğun bakımda yatan hastalar bu gruba dâhildir.
Ameliyat sonrası bağırsak hareketleri geç başlayan hastalarda geçici süreyle parenteral desteğe ihtiyaç duyulabilir.
Kanser tedavisi sırasında bulantı ve kusmanın belirgin olduğu dönemlerde bazı hastalar ağızdan yeterli alım sağlayamaz.
Bu kişilerde parenteral beslenme metabolik gereksinimlerin karşılanmasına yardım eder. Çocuklarda emilim bozukluğu yaratan nadir hastalıklar parenteral desteğin uzun süreli kullanımını gerektirebilir.
Yaşlı bireylerde bilinç bulanıklığı ya da yutma güçlüğü olduğunda ağızdan beslenme güvenli olmayabilir.
Bu durumda damar yoluyla verilen karışımlar yaşam desteği sağlar.
Parenteral beslenme geniş bir hasta grubunda kullanılabilir fakat her uygulama kişiye özel planlanır.
Hastanın yaşına, klinik tablosuna ve metabolik gereksinimine göre karışımın içeriği düzenlenir.
Böylece sindirim sistemi devre dışı kalsa bile vücudun ihtiyaç duyduğu yapı taşları kontrollü biçimde karşılanmış olur.
PARENTERAL BESLENME ÖRNEĞİ Parenteral beslenme örneği, sindirim sisteminin çalışmadığı bir hastada günlük gereksinimlerin damar yoluyla nasıl karşılandığını gösterir.
Sabah: Parenteral beslenme uygulanan bir hastada gün sabah saatlerinde hazırlanmış karışımın damar yoluna bağlanmasıyla başlar.
Torbada amino asit çözeltisi, glukoz ve yağ emülsiyonları bulunur.
Ayrıca vitamin ve mineral içerikleri de torbaya eklenmiş olur.
Karışım merkezi damar yoluna takılan özel bir hat üzerinden verilir.
Akış hızı sabah planlanan değerlere göre ayarlanır.
Hemşire bu saatte hastanın sıvı dengesini kontrol eder.
Elektrolit düzeyi için kan örneği alınabilir.
Sabah saatleri vücudun yeni karışımı kabul ettiği dönem olduğu için izlem dikkatli yapılır. Öğle: Öğle saatlerinde infüzyon düzenli hızla devam eder.
Karışımdaki glukoz enerjinin büyük bölümünü sağlar.
Amino asit çözeltisi dokuların yenilenmesi için kana taşınır.
Yağ emülsiyonları belirlenen sürede pompaya bağlanarak verilir. Öğle sırasında hastanın damar hattı kontrol edilir.
Tıkanma, kızarıklık ya da akış düzensizliği olup olmadığına bakılır.
Kan basıncı ve nabız takibi sürdürülür.
Hastanın su dengesi değerlendirilir.
Gereksinim varsa sıvı miktarında küçük ayarlamalar yapılır. Öğle evresi parenteral beslenmede karışımın en aktif kullanıldığı dönemdir.
Akşam: Akşam saatlerinde karışımın kalan kısmı infüzyonla verilmeye devam eder.
Günün son bölümünde hastanın elektrolit değerleri tekrar değerlendirilir.
Gereksinime göre ertesi günün torbası yeniden düzenlenir.
Enerji ihtiyacı yüksekse glukoz miktarı artırılabilir.
Protein ihtiyacı fazlaysa amino asit çözeltisi değiştirilir.
Yağ emülsiyonları akşam saatlerinde son kez kontrol edilir.
İnfüzyon tamamlandığında hat steril şekilde kapatılır.
Akşam izlemi parenteral beslenmenin güvenli şekilde sürdürülebilmesi için önem taşır.
Bu saatlerde hastanın genel durumu gözlemlenir ve gece boyunca izlem planı oluşturulur.
