Türklerde 'yeni yıl' Nardugan bayramı mı?

Yeni yıla doğru giderken yılbaşı kutlamalarıyla ilgili tartışmalar yeniden alevlendi.

Yılbaşı kutlamalarının Türk kültüründe olup olmadığı, Batı’nın bir dayatması olduğu şeklindeki görüşler sosyal medyada ve kamuoyunda dile getirildi.

Sosyal medyada Eski Türklerin 21 Aralık’ta Nardugan adı verilen bir yılbaşı kutlaması yaptığı da öne sürülen iddialar da yer alıyor.

Öyle ki Noel Baba’nın gerçekte Ayaz Ata olduğunu öne sürenler de var.

Nardugan kutlamasına kimi belediyeler de katılmış durumda.

Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Şehitkamil Belediyesi tarihi kaynaklarda olmayan bu bayramı kutladı.

Nardugan güneşe doğan, güneşle doğan anlamına geliyor.

İddialara göre eski İdil-Ural Türkleri kış gündönümü bayramı olarak bugünü kutluyor.

Eski Türklerin çam ağacı süslediği yine ve bu adetin Türklerden Hristiyanlara geçtiği ortaya atılan iddialar arasında.

Ancak kaynaklarda bu tür bir kutlamaya dair bir iz söz konusu değil.

Peki Nardugan Bayramı diye bir bayram gerçekte var mı?

Tarihçiler ne diyor?

Türk mitolojisinde Ayaz Ata figürü gerçekten var mı?

Bütün bu soruları Genel Türk Tarihi Uzmanı Doç.

Dr.

Hayrettin İhsan Erkoç’a yönelttik. ‘TÜRKLER YILBAŞINI KUTLAMIŞ OLABİLİRLER’ -Eski çağlarda insanların yaşam tarzları, ritüelleri, törenleri her zaman merak konusu oluyor.

İlk olarak şunu sormak istiyorum: Eski Türkler yılbaşını kutluyor muydu?

Tarihî kaynaklar Eski Türklerde yılbaşı kutlaması olup olmadığı konusunda ne yazık ki bize pek bir bilgi vermiyor, ancak kutlamış olabilirler.

Türklerin kullandıkları On İki Hayvanlı Takvim’de yılbaşı Ocak ayının sonlarına denk gelmektedir.

NARDUGAN BAHAR BAYRAMI -Son yıllarda en çok tartışılan konulardan birisi yılbaşı kutlamaları oluyor.

Özellikle Eski Türklerde Nardugan adıyla yılbaşı kutlamalarının yapıldığı iddia ediliyor.

Nardugan diye bir şey var mı?

Nardugan, 21 Mart’ta kutlanan Nevruz Bayramı için günümüzde İdil-Ural bölgesinde yaşayan Başkurtlar, Kazan Tatarları ve Çuvaşlar gibi Türk halkları tarafından kullanılan bir addır, Eski Türklerde ise 21 Aralık’ta kutlanan böyle bir bayram yoktur. ‘TÜRK MİTOLOJİSİNDE AYAZ ATA DİYE BİR FİGÜR YOK’ -Bir de tabii Ayaz Ata diye bir tarihsel kişiliğin var olduğu söyleniyor.

Doğru mu?

Ayaz Ata esasında Sovyet döneminde Türk halklarının benimsedikleri ve Slav Paganizmi’ndeki kış tanrısı olan Ded Moroz’dan (Kış Baba) alınan bir figürdür.

Eski Türklerde Ayaz Ata diye bir mitolojik figür yoktur, ancak tarihî kaynaklarda Gök Türkler ve Başkurtlar gibi bazı Türk halklarının kış ve yaz tanrılarına taptıklarına ilişkin kayıtlar vardır. -Yüzeysel bir tartışmayla karşı karşıya olduğumuzu söyleyebilir miyiz?

Bu tarih bilincindeki eksikliğinin mi yoksa gündem olma çabasının bir sonucu mu? ⁠Her ikisinin de sonucu diyebiliriz.

Elbette günümüzde böyle iddiaların ortaya atılıp tartışılmasında mevcut siyasal ortamın da etkisi vardır. -Son olarak okurlarımıza ne söylemek istersiniz? ⁠Eski Türk tarihi ve kültürüyle ilgili konularda bu alanın uzmanı olmayan kişilere değil, uzmanlara güvenmelerini önerebilirim.

Yılbaşı binlerce yıl önce de kutlanıyordu Yılbaşı kutlamaları günümüzde miladi takvime göre yapılıyor. 31 Aralık gününü 1 Ocak’a bağlayan gece tüm dünyada kutlanıyor.

Ancak bu kutlamalar aslında yeni değil.

Yılbaşı kutlamalarının tarihi MÖ 2000'li yıllara kadar uzanıyor.

Mezapotamya'da ilkbahar ekinosundan sonra görülen ilk Yeni Ay yeni yılın başlangıcı olarak kabul ediliyordu.

Türklerin ise yılbaşını Ocak sonunda kutlamış olabileceği düşünülüyor.

Çin Yeni Yılı'nın kökeni MÖ 1600-1046 yılları arasındaki Shang Hanedanlığı'na dayanıyor.

Bugün Nevruz Bayramı olarak kutlanan İlk Yeni Ay geçmişte yılbaşı kutlaması olarak yapılıyordu.

Kaynaklara göre kutlamalar Babil’de 11 gün kadar sürüyordu.

Yılbaşının ocak ayı olarak belirlenmesi ise Jülyen takvimiyle başladı.

Bir yüzü geçmişe diğer yüzü geleceğe bakan, değişimi ve başlangıçları temsil eden Roma tanrısı Janus'un onuruna onunla aynı adı taşıyan ocak ayının ilk günü yılbaşı kabul edildi.

O tarihten bugüne tüm dünyada yılbaşı miladi takvime göre kutlanıyor.