Osmanlı’nın da Cumhuriyet’in de Mayasını Hünkâr Çaldı

Tarihin herhangi bir dönemine baktığınızda, devletlerin yalnızca askerî güçle, yalnızca siyasî taktiklerle ya da yalnızca ekonomik kaynaklarla uzun ömürlü olmadığını görürsünüz.

Büyük medeniyetleri ayakta tutan, görünenden çok görünmeyen; hesaptan çok hissiyat; yasadan çok vicdan; kılıçtan çok gönüldür.

Türk milletinin asırlardır varlığını koruyup yeniçağlara taşımayı başaran manevi mayası da işte tam bu görünmeyen derinlikte saklıdır.Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan bu büyük yürüyüşe dikkatle baktığımızda, temelde aynı ruhun, aynı hikmetin, aynı yolun izlerini görürüz.

Bu ruhun özünde ise Ehli Beyt anlayışı, yani Peygamber Efendimiz ’in ahlakının, adaletinin, merhametinin; Hz.

Ali’nin ilminin ve cesaretinin; Hz.

Hasan ve Hüseyin’in teslimiyetinin, doğruluğunun ve fedakârlığının ışığının Hünkâr’da yansıyarak Türk Milletine sirayeti olduğunu görürüz.Bu ışığın Anadolu’daki en güçlü temsilcisi ise hiç kuşkusuz Hünkâr Hacı Bektaş Veli’dir.

O, 13. yüzyılın karanlıklarına bir güneş gibi doğmuş, Moğol istilalarıyla sarsılan, göçlerle parçalanan, yeni bir yurt arayan Türk topluluklarına hem yön hem de nefes olmuştur.

Bu yön, yalnızca bir tasavvuf yolu değil; aynı zamanda bir toplum modeli, bir ahlak eğitimi, bir devlet filozofisiydi.Anadolu'ya Düşen Bir Tohum: Hacı Bektaş’ın MayasıBugün Anadolu’nun "vatan" olabilmesini sağlayan kuvvetin ne olduğuna baktığımızda, karşımıza çok net bir gerçek çıkar: Bu coğrafya yalnızca fethedilmemiş, aynı zamanda mayalanmıştır.

Savaş meydanlarında alınan toprak, Hacı Bektaş Veli’nin öğrettiği insan-ı kâmil anlayışıyla yoğrulmuş; kabile kavgasıyla gelen göçer topluluklar, onun felsefesi ile bir millete dönüşmüştür.Hacı Bektaş Veli’nin “eline, beline, diline sahip ol” düsturunun, Anadolu’yu yurt yapan üç temel ahlaki sütun olduğunu söylemek abartı değildir.

Bu öğreti, Osmanlı’nın kuruluşunda bile doğrudan etkili olmuş; yeniçeri ocağı bu felsefe üzerine bina edilmiştir. “Pir-i Türkistan’dan “Horasan Erenleri’ne uzanan manevi damar, Osmanlı’nın askerini savaşçı yaptığı kadar ahlaklı da kılmıştır.

Çünkü Osmanlı askeri, önce gönülden ve ruhen eğitilmiş, sonra kılıç kuşanmıştır.Bugün bile Balkan köylerinde yaşayan yaşlıların, Osmanlı askerine “mübarek asker” diye hitap etmesi tesadüf değildir; arkasında bu manevi eğitim vardır.Osmanlı’nın Kuruluşudur Bir Maneviyat MucizesiOsmanlı'nın kuruluş devrine yakından baktığınızda, işin içinde yalnızca bir fetih hareketi olmadığını görürsünüz.

Hünkâr Hacı Bektaşi Veli’nin çaldığı maya,  Osman Bey’in rüyası, Şeyh Edebali’nin nasihatleri, Ahilerin ahlaki düzeni, dervişlerin kurduğu köyler ve zaviye teşkilatı… Tüm bunlar bir araya geldiğinde, bir imparatorluğu asırlarca ayakta tutacak olan derin bir sosyal ve manevi mimari ortaya çıkar.Bu mimarinin özünde Ehli Beyt sevgisi vardır.

Osmanlı’nın tarikatları, ahi teşkilatları, ocakları ve ilmiye sınıfı bu sevgiyi temel kabul etmiştir.

Osmanlı padişahlarının çoğu Ehli Beyt’e duydukları hürmeti kitabelere, fermanlara ve vakıf şartlarına kadar yazmıştır.

Hatta Fatih Sultan Mehmet’in dahi Ehli Beyt mensuplarına özel bir koruma fermanı verdiği bilinir.İşte bu yüzden Osmanlı’nın kuruluşu sıradan bir devlet doğuşu değil; manevi bir hamlenin, ahlaki bir tertibin, insani bir felsefenin millete mal olmuş halidir.Cumhuriyet’in Mayasında Aynı Işık VarBugün birçok kişi bunu fark etmese de, Türkiye Cumhuriyeti de bu mayanın çocuklarından biridir.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün çocukluğunda aldığı eğitimde, Adını İmama Rıza’dan alan babasının ve annesinin değerli bir Bektaşi geleneğinden gelmesinin ve Balkan coğrafyasında Bektaşiliğin son derece etkin olmasının derin bir etkisi vardır.

Atatürk her daim Hünkar’dan aldığı manevi güçle yoluna devam etmiş, zorlukları aşmasını bilmiştir.

Atatürk’ün birçok konuşmasında Ehli Beyt’e duyduğu saygı ve Hz.

Ali’nin ilmini, cesaretini örnek gösterdiğini bilinen bir gerçektir.Merhum Prof.Dr.

Haydar Baş’tan nakille Atatürk düzenli olarak ziyaret ettiği Hacı Bektaş dergâhında da zamanın postnişini Cemalettin Çelebiyle Cumhuriyetimizin temellerini atmıştır.

Cumhuriyet’in temel ilkelerinden olan bilimsellik, eşitlik, kul hakkına saygı, adalet, aslında Hacı Bektaş Veli’nin eserlerinde çok daha önce vurgulanmıştır.Cumhuriyet, Osmanlı’nın manevi mirasını reddeden bir kopuş değildir; bilakis, onu modern dünyanın şartlarına uyarlayan, güncelleyen, yeniden yorumlayan büyük bir yenilenmedir.

Milletin özü aynı kaldığı için, devlet şekli değişse bile toplumun mayası değişmemiştir.Ehli Beyt Ahlakı Neden Kuruluş Mayasıdır?Ehli Beyt anlayışını bir inanç grubuna indirgemek, Türk tarihine yapılabilecek en büyük haksızlıklardan biridir.

Bu anlayış, 1200 yıldır Türk töresini yoğuran bir zihin ve ahlak sistemidir.

Çünkü Ehli Beyt demek:Adalet demektir.Mazlumdan yana olmak demektir.İlimle yükselmek demektir.Nefsine hâkim olmak demektir.Makamı değil, hakkı üstün tutmak demektir.Edep demektir.Adam olmak demektir.Bu değerlerin bir devletin temeli olmaması mümkün mü?

Osmanlı’yı kuran da, Cumhuriyet’i ayağa kaldıran da bu ahlaktı.Bugün bile Türk milletinin bir sorunda birleşmesi, afetlerde dayanışması, savaşta omuz omuza durması, farklı görüşlere rağmen “ortak vicdan” da buluşması bu mayanın hâlâ diri olduğunu gösteriyor.Maya Bozulursa Devlet ÇökerTarih bize bir şey öğretmiştir: Devletleri yıkan ekonomik sıkıntı değil, ahlak çöküşüdür.

Kuruluş felsefesini unutan toplumların, önce birlikleri zayıflar, sonra adaletleri, sonra güvenleri, sonunda devletleri.Bugün ülke olarak yaşadığımız birçok sorunun temelinde de aslında bu manevi bağın gevşemesi yatıyor.Maya zayıfladığında;Kutuplaşma artar,Saygı azalır,"Biz" bilinci kaybolur,Devlet-millet bağı incelir,Ortak değerler aşınır.Oysa bizim tarihimizde bu yaraları iyileştiren şey hep aynı olmuştur: Ehli Beyt sevgisini, Hacı Bektaş’ın adaletini, erdemini, birleştirici nefesini hatırlamak.Bugün Neden Yeniden Bu Mayaya Dönmeliyiz?Çünkü toplumlar yalnızca maddi projelerle değil, ortak anlamlarla ayakta durur.

Bir milleti millet yapan, köprüler, havaalanları, yollar değil; ortak vicdan, ortak değerler, ortak bir manevi dil.

Kısaca milli ve manevi değerlerdir.

İşte Ehli Beyt anlayışı bu ortak dili kuran en temel kaynaktır.Bu millet farklı mezheplere, farklı görüşlere, farklı kimliklere sahip olabilir.

Ama bizi aynı çatı altında tutan şey, Hacı Bektaş’ın o meşhur cümlesindeki hikmettir:“Bir olalım, iri olalım, diri olalım.”Bu söz yalnızca bir öğüt değil; tarihten günümüze gelen bir toplumsal sözleşmedir.Bugün, Osmanlı’nın kuruluşunda da Cumhuriyet’in inşasında da aynı manevi mayanın kullanıldığını söylemek, hiçbir dönemi diğerine üstün kılmak anlamına gelmez.

Aksine, bu milletin tarih boyunca aynı ruha sadık kalarak farklı şartlara adapte olabildiğini gösterir.Türk tarihi bir bütünse, onu birleştiren harç işte bu mayadır.

Bu maya:Bizi millet yaptı.Devlet kurdurdu.Zorluklara direncimizi artırdı.Coğrafyalar değişse bile özü korudu.Bugün yapmamız gereken şey çok açıktır:Bu mayayı yeniden hatırlamak, yeniden sahiplenmek, yeniden hayata geçirmek.

Çünkü Hacı Bektaş Veli’nin dediği gibi:“İncinsen de incitme.”Bu cümle, tek başına bir devlet felsefesidir.

Hem Osmanlı’yı hem Cumhuriyet’i yaşatan ahlaki pusuladır.

Ve bu toprakların geleceği de yine bu pusulaya bağlıdır.