Haber Detayı
Stephen Hawking'in teorisi 54 yıl sonra kanıtlandı
Bilim insanları, dünyaca ünlü fizikçi Stephen Hawking’in 1971’de öne sürdüğü bir kara delik teorisini tarihte ilk kez neredeyse kesin olarak doğrulamayı başardı.
Ünlü fizikçi Stephen Hawking 1971'de öne sürdüğü bir teorisinde iki kara deliğin birleşmesiyle ortaya çıkan yeni kara deliğin ışığın bile kaçamadığı sınır olan olay ufkunun, hiçbir zaman birleşmeden önceki kara deliklerin toplamından daha küçük olamayacağını bildirmişti.Bu da kara deliklerin birleşirken kaybolmadığı, aksine daha büyük ve daha güçlü bir kara delik oluşturduğu anlamına geliyor.
Hawking'in teorisi, termodinamiğin ikinci yasasına benziyor.
Düzensizlik anlamına gelen entropi hiçbir zaman azalmaz.Kara deliğin olay ufku da bir nevi kara deliğin entropisini temsil ediyor.
Bu yüzden olay ufkunun küçülmemesi, evrendeki temel fizik yasalarına uyuyor.EN KESİN KANIT OLDUİşte Hawking'in bu teorisi, kara deliklerin çarpışması sonrası evrenin dokusunda ortaya çıkan gravitasyonel dalgalardan elde edilen yeni gözlemlerle en kesin şekilde kanıtlanmış oldu.ABD, İtalya, Japonya ve Almanya’daki gözlemevlerinin oluşturduğu uluslararası LIGO-Virgo-KAGRA iş birliği, 1.3 milyar ışık yılı uzaktaki iki dev kara deliğin çarpışmasından doğan GW250114 adlı olağanüstü güçlü sinyali yakaladı.Çarpışmaya giren kara delikler, Güneş’in 30-40 katı kütleye sahipti.
LIGO dedektörleri, geçmişe göre üç kat daha hassas olduğu için dalgaları bu kez çok daha net kaydetti.Physical Review Letters dergisinde yayınlanan çalışmada yapılan hesaplamalar, birleşme sonrası kara deliğin olay ufku alanının gerçekten de daha büyük olduğunu gösterdi.Bu sonuçla, Hawking’in teoremi yüzde 99,999 güven oranıyla doğrulandı.
Önceki ölçümlerde bu oran yalnızca yüzde 95’ti.EVRENİN ÇAN SESLERİBilim insanları, kara delik birleşmeleri sırasında yayılan gravitasyonel dalgaları "çan sesi"ne benzetiyor.
Önceki olaylarda bu titreşimler çok çabuk kaybolduğu için detaylı analiz yapılamıyordu.Araştırmacılara göre bu kez dalgalar o kadar güçlüydü ki olay ufku alanını birleşmeden önce ve sonra ayrı ayrı hesaplayabilmek mümkün oldu.İSPATLANAN TEK TEORİ DEĞİLBilim insanları ayrıca matematikçi Roy Kerr'in 1960'larda ortaya koyduğu "Kara delikler yalnızca kütlesi ve dönme hızıyla tanımlanır" şeklindeki teorisini de bu gözlemle ispatlamış oldu.Uzmanlar bu bulguların kara delik fiziğini anlamada yeni bir dönem başlattığını söylüyor.
Gelecekte daha güçlü dedektörler sayesinde kara deliklerin kuantum fiziğiyle çelişen yanlarının ortaya çıkabileceği düşünülüyor.
