Sapanca Gölü alarm veriyor: "Su bütçesinde stratejik plan yapılmazsa geri dönüşü yok"

Başak Nur GÖKÇAMSakarya ve Kocaeli’nin su ihtiyacının büyük bölü­münü karşılayan Sapan­ca Gölü’nde su kotu tarihinin en düşük seviyesi olan 28,54 met­reye geriledi.

Yüzölçümü 47 ki­lometrekare, en derin yeri ise 61 metre olan göl, özellikle gü­neyinden inen Karaçay, Kuru­çay, Kurtköy, Mahmudiye, İs­tanbuldere, Karadere ve Kay­makçı derelerinden besleniyor.

Sapanca Gölü, tam kapasiteye ulaştığında fazla suyunu, doğu ucundan Çark Deresi aracılığıy­la Sakarya Nehri’ne boşaltıyor.Su kotu tarihin en düşük seviyesinde En son 2014 yılında kuraklı­ğın etkisiyle 29,64 metreye ka­dar inen göldeki su seviyesi, yıl­lar içinde etkili olan yağışlarla eski düzeyine geldi.

Yağışların ardından toparlanan ve 2023 Aralık’ta maksimum seviye olan 32,20 metreye yaklaşan gö­lün su kotu, son zamanlarda ku­raklık nedeniyle düşüş eğilimi gösterdi.

Mevsim normalleri­nin üzerinde seyreden sıcaklık­lar nedeniyle azalan yağışlar, bi­linçsiz sulama, kaçak kullanım ve diğer faktörlerden etkilenen birçok su kaynağı gibi Sapan­ca Gölü’nde de su seviyesi azal­dı.

Geçen yılın başından beri su kaybeden Sapanca Gölü’nde se­viye Aralık 2024’te 29,97 metre ölçüldü.

Bu yılın başındaki ya­ğışlarla bir miktar artan su sevi­yesi nisanda 30,95 metreye yük­seldi.

Özellikle haziran, tem­muz ve ağustosta “sıfır” yağış alan kentte gölün kotu, mayıs­ta 30,86, haziranda 30,57, tem­muzda 30,12, ağustosta 29,66, eylülde 29,30, ekimde 29,04 ve kasımda 28,56 metreye geriledi.Son 11 yılın en az yağışlı dönemi Gölün su kotu 15 Aralık itiba­rıyla 28,54 metre olarak kayıt­lara geçti.

Sapanca Gölü’nün su kotunun tarihinin en düşük se­viyesine gerilemesi ve kıyı ke­simlerinden yaklaşık 50 met­reye kadar çekilmelerin yaşan­ması sonucu kayıklar karaya oturdu, iskele bulunan alanlar susuz kaldı.

Sapanca Gölü’nün aynı açıdan çekilen eski ve yeni fotoğrafları, su kaybının boyu­tunu gözler önüne serdi.Kente düşen yağış miktarının en önemli kaynaklar olan de­releri de etkilemesiyle Sapan­ca Gölü yeteri kadar besleneme­di.

Şehre 2014'te 948,8, 2015'te 1081,5, 2016'da 1027,3, 2017'de 790,6, 2018'de 909,8, 2019'da 798,2, 2020'de 659,2, 2021'de 894,5, 2022'de 630,6, 2023'de 990,5, 2024'de 585,1 ve bu yıl 474,7 kilogram/metrekare ya­ğış düştü.

Bu yıl ise kent, ocakta 67,3, şubatta 83,1, martta 21,2, nisanda 29,4, mayısta 26,4, ha­ziranda 3,4, temmuzda 0, ağus­tosta 13,2, eylülde 58,5, ekimde 130,2 ve kasımda 58,5 kilogram/ metrekare yağış aldı.Tasarruf tedbirleri alındı Sakarya Valiliği İl Kuraklık Merkezince 17 Mart’ta içme su­yunda sorun yaşanmaması için bazı kararlar alındı.

Bu kapsam­da Sakarya Büyükşehir Bele­diyesi Su ve Kanalizasyon İda­resi’nin (SASKİ) tasarruflu su kullanımını teşvik etmek ama­cıyla halkı bilgilendirme faali­yetleri yapması kararlaştırıl­dı.

İçme suyu isale hatlarında kayıp kaçak denetiminin artı­rılması, bahçe sulaması kapsa­mında talep edilen abonelikle­rin verilmemesi, TÜPRAŞ'ın alternatif kaynaklardan su te­min etmesi, gölden içme suyu­nun kontrollü gerçekleştirilme­si ve alternatif içme suyu kayna­ğı olarak düşünülen depolama tesislerinin ivedilikle yapılma­sı gibi kararlar alındı.

Sapan­ca Gölü havzasından su tahsisi olan şişeleme su fabrikalarının kaynak noktalarında yüzde 30 can suyu bırakması için SAS­Kİ ve Yatırım İzleme ve Koor­dinasyon Başkanlığınca takip edilmesine karar verildi.

SAS­Kİ tarafından 2023’ten bu yana yaşanan ve kentin yaklaşık 1 yıl­lık su tüketimine eş değer kayıp için su tasarrufu ve bilinçli tü­ketim seferberliği başlatıldı.Sanayi ve turizm geri plana çekilmeli “Dünya çapında çok iyi ko­runması gereken bir göle sahi­biz” diyen Sakarya Üniversite­si (SAÜ) Mühendislik Fakülte­si Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof.

Dr.

Asude Ateş, gölün toplam 185 hekto­metreküp bir su bütçesi bulun­duğu bilgisini verdi.

Ateş, su se­viyesinin kritik eşiğe ulaştığı bu gibi durumlarda içme suyu po­tansiyelinin önceliklendirilme­si gerektiğini, sanayi ve turizm gibi diğer kullanım alanlarının geri plana çekilmesi gerektiği­ni belirterek, tarımsal sulamada ise çiftçilerin salma sulama ye­rine damla sulama gibi verimli yöntemlere yönlendirilmesinin önemli olduğunu dile getirdi.

Geçen sene beklenen kar yağışı­nın gerçekleşmediğini hatırla­tan Ateş, “Su rejimindeki ana ro­lü kar yağışı oluşturuyor.

Karın salınımı çok daha uzun sürede gerçekleştiği için gölü besleme konusu önemli oluyor.

Burayı besleyen temelde 8 tane dere var ve bu göl tabandan besleniyor bu yüzden yeraltı suyu çok önemli.” ifadesini kullandı.

Son yıllarda turizm tesislerinin artmasıyla su tüketiminin de yükseldiğine dikkati çeken Ateş, bölgedeki te­sisleri kuyu suyu kullandıklarını belirtse de bunun Sapanca Gö­lü’nü kullanmadıkları anlamına gelmediğini kaydetti.Alternatif su kaynağı gerekliAteş, göl üzerinde en büyük baskıyı oluşturan içme suyu temininin alternatif su kaynaklarına yönelerek azaltılabileceğini belirterek, şunları kaydetti: “Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin Ballıkaya Barajı ile ilgili bir projesi var.

Bu proje sanırım şu anda şebeke boru ihalesi sürecinde.

Çok güzel bir alternatif su kaynağı bulduk ama bunun bu göle ulaşması ya da buradaki baskıyı azaltması için en az 2 yıla ihtiyacımız var.

O zaman bu göz bebeği kaynağımızı 2 yıl boyunca çok çok çok dikkat ederek korumak zorundayız.

Çünkü bunun geri dönüşü yok.

Yani eğer kayıp konusuna girerse şu anda kritik bir eşikteyiz.

Eğer orası atlanırsa ne yazık ki göl ekosistemleri çok kolay geri döndürülecek ekosistemler değil.”Radikal kararlarla yaptırım artılmalıAteş, su bütçesinin göldeki canlı ekosisteminin devam-lılığını sağlayacak su varlığını da kapsadığına işaret ederek, “Buranın yaşamına devam edebilmesi için maksimum 110- 120 hektometreküp kullanım olması gerekir.

Bunun 100’ü içme suyu bütçesi derseniz diğer kaynakların çekim miktarlarının nasıl olması gerektiği konusunda soru işaretleri oluşuyor.

Belki de kısa sürede ilk düşünülmesi gereken konulardan biri buradaki su bütçesinin daha doğru ve en efektif dağılımı” dedi.

Gölün korunması için içme suyu dışındaki alanlarda daha radikal kararlar alınması ve yaptırımların artırılmasının faydalı olabileceğini belirten Ateş, öncelikle farklı illere kıyısı olan gölün su bütçesinin netleştirilmesini ve göl iyileşene kadar stratejik bir plan hazırlanmasını tavsiye etti.