Sektör temsilcileri: “Süt sektörüne olası cezalar paydaşlara zincirleme yansır”

Mehmet H.

GÜLELmehmet.gulel@dunya.comSüt sektöründe, üreti­ciden süt karşılığı yem alımını zorunlu kılan bazı firmaların olduğu ve bu­nun da üreticileri zorda bırak­tığı dile getiriliyordu.

Piyasa­daki bu gelişmeler Rekabet Kurumu’nu harekete geçi­rirken söz konusu gerekçey­le 90’dan fazla teşebbüs hak­kında soruşturma açtı.

Ancak, sektör temsilcileri, soruştur­ma açılan firmalar arasında büyük ölçekli firmaların ya­nı sıra mandıra düzeyinde ko­nuyla ilgisi olmayan firmala­rın da bulunduğunu aktarıyor.

Dolaysıyla, olası bir para ce­zasında küçük firmaların çok zor durumda kalabileceğine dikkat çekiliyor.Süt sektörüne ilişkin kamu­ya açıklanan soruşturma dos­yalarında, süt ve süt ürünle­ri alanında faaliyet gösteren yaklaşık 90’dan fazla teşebbüs hakkında soruşturma açıldığı­nı kaydeden Avukat ve Arabu­lucu Begün Büşra Şen, söz ko­nusu firmalar arasında büyük ölçekli ulusal üreticilerin yanı sıra bölgesel tedarikçi ve man­dıraların da yer aldığını söyle­di.

Şen, soruşturmanın sektö­rel kapsamının oldukça geniş olduğunu, yalnızca birkaç şir­keti değil, neredeyse tüm pi­yasa yapısını etkilediğini be­lirtti.

Süt ve süt sektörünün zaten zor bir dönemden geç­tiğine vurgu yapan Şen, “Sek­tör yüksek girdi maliyetleri, hammadde tedarik sorunu ve fiyat istikrarsızlığı nedeniy­le kırılgan bir yapıya sahip.

Bu nedenle Rekabet Kurumu’nun yüksek idari para cezaları ve­ya davranışsal yükümlülükler getirmesi halinde, söz konu­su maliyetlerin artabileceğini, bunun da çiftçiye ve tüketici­ye zincirleme şekilde yansıya­bilir.

Küçük ve orta ölçekli iş­letmelerin finansal sürdürüle­bilirliği zora girebilir.

Tedarik zinciri içinde dikey entegras­yon ilişkileri yeniden yapılan­mak zorunda kalabilir.

Büyük üreticiler üzerindeki denetim artarken, sektörde soruştur­maların yoğunlaşması söz ko­nusu olabilir.

Bu nedenle ceza­lar kritik önem taşır” dedi.Kurumun olası cezalarının sektördeki en büyük etkisinin büyük ölçekli süt sanayicile­rine olacağını ifade eden Şen, davranışsal yükümlülüklerin en çok bu teşebbüsleri bağla­dığını aktardı.

Çiğ süt üretici­lerini / çiftçileri ise fiyatlama ve alım garantisi pratiklerinin değişmesinin doğrudan etki­leyeceğine vurgu yapan Şen, “Orta ölçekli bölgesel işlet­meler/mandıralar için de yeni olası regülasyonlar operasyon maliyetlerinde değişikliğe se­bep olabilir.

Ayrıca peraken­deciler de, süt ve süt ürünleri tedarik zinciri davranışlarını değiştirmek zorunda kalabi­lir.

Tüketiciler için ise dolaylı etkisi olsa da, fiyatların ve pi­yasadaki çeşitliliğin değişme ihtimali var” diye konuştu.“Sözleşmeler hukuki risk analizinden geçirilmeli” Süt sektörünün, bundan sonraki süreçte Rekabet Ku­rumu’nın, özellikle “süt karşı­lığı yem”, bölgesel fiyat payla­şımı ve çiftçi ilişkilerine dair hassasiyetleri karşısında; pro­aktif bir rekabet hukuku uyum programı yürütmesi gerekti­ğini ifade eden Şen, alınması gereken önlemleri şöyle sıra­ladı; “Şirket içi rekabet huku­ku eğitimleri ve düzenli dene­tim mekanizmaları kurulma­lı.

Sözleşme modelleri, tedarik zinciri ilişkileri ve yem–süt ta­kas uygulamaları hukuki risk analizinden geçirilmeli.

Sek­tör derneklerinin ve koope­ratiflerinin birleştirilmiş so­ruşturma dosyası kapsamında çizdiği sınırlar doğrultusunda; iletişim protokollerini revize edilmeli” ifadelerini kullandı.“Uzlaşmayı kabul etmeme yetkisi tartışmasızdır” Rekabet Kurumu Başka­nı Birol Küle’nin bu soruştur­mada “Uzlaşmayı kabul etme­yeceğiz” açıklaması yaptığını dile getiren Begün Büşra Şen, uzlaşma sürecine başlanma­sı veya uzlaşmanın kabul edi­lip edilmeyeceğinin tamamen Rekabet Kurumu'nun takdir yetkisinde olduğunu iletti.

Yö­netmeliğin açıkça, Kurumun uzlaşma talebini reddedebi­leceğini düzenlediğini ifade eden Şen, “Bu nedenle huku­ken Kurumun uzlaşmayı kabul etmeme yetkisi tartışmasız­dır.

Fakat uygulamada sorunlu olan kısım, ret kararlarının ge­rekçelendirilme düzeyi ve ön­görülebilirlik meselesidir.

Şef­faf olmayan veya sektör gene­line yönelik sistematik bir ret eğilimi, hukuki güvenlik ve be­lirlilik ilkeleri açısından eleş­tirilir.

Bu çerçevede tartışı­lan konu yetkinin varlığı değil; yetkinin nasıl ve hangi kriter­lerle uygulanacağıdır” açıkla­masında bulundu.“Suçlamalar tüm sektöre mal edilmemeli” Yürütülen soruşturmada suçlamaların tüm sektöre mal edilmemesi gerektiğine vurgu yapan sektör temsilcileri, Rekabet Kurumu’nun sektör dinamiklerini bilen ve bu konuda uzmanların sürece dahil etmesinin soruşturmanın selameti için önemli olacağını kaydetti.

Özellikle çiğ süt alımında yem satışı konusundaki suçlamalara dikkat çeken temsilciler, “Yem satmak suç değil.

Suç, 'bu yemi almazsanız sütünüzü almam' gibi bir tehdit unsuru olarak kullanılması.

Konunun, ticari bir faaliyet olmaktan çıkıp baskı aracına dönüşüp dönüşmediği üzerinden değerlendirilmesi gerekiyor” açıklamasında bulundu.

Diğer yandan, uygulanan cezaların firmaların cirolarına göre belirlendiğini ifade eden temsilciler, bu cezaları alan işletmelerin kapanma, satma veya devretme noktasına gelebildiklerini ve olası yüksek cezaların sektörde birçok firmayı zor durumda bırakabileceğine dikkat çektiler.

Çiğ süt ve yem ilişkisi konusunun, doğası gereği suçmuş gibi yansıtıldığını, oysa bunun üretici talebi ve sütün daha yağlı olabilmesi için ticari bir ilişki olabileceğini de aktardılar.

Ayrıca süt toplama bölgelerinin önceden sözleşmelerle belirlenmesinin ve taşıma maliyetleri nedeniyle yakın bölgelerin tercih edilmesinin doğal bir sektör pratiği olduğunu ifade eden temsilciler, Ulusal Süt Konseyi tarafından açıklanan referans fiyatın altında ödeme yapılmasının suç olduğunu belirtiyor.