Hukukçu Özbek, Papa ve Barzani ziyaretleri ile çözüm sürecinin arkasındaki tehlikeye dikkat çekti: Hedef Türkiye’nin temeli

Hukukçu Hüseyin Özbek Cumhuriyet’in sorular ını yanıtladı. - Papa 14.

Leo T ürkiye’ye geldi, Fener Rum Parti ği Bartholomeos ile İznik’te y üz y ıllar sonra ayin yapıldı ve patrikhanenin durumu tekrar g ündem oldu.

Türk hukukuna göre patrikhanenin statüsünden söz eder misiniz?

Bu ziyarete; din referansl ı bir konunun uluslararası politikanın aparatı, T ürkiye’ye yönelik, bask ı ve sıkıştırmanın aracı olarak bakılmalı.

Papa, teolojik bir fig ür oldu ğu kadar politik bir fig ür.

Fener Rum Patri ği Bartholomeos, Fener Rum Patrikhanesi’nin uluslararası bir akt ör, 300 milyonluk Ortodoks dünyas ının ruhani lideri olduğu iddiasında.

Ama Lozan’da belirlenen bir stat ü ve s ınırlama var.

Lozan’da T ürkiye’ye bir taahhütte bulunuldu ve di ğer ülkeler de Türkiye’nin duru şunu teyit etti. - Nedir Lozan’daki duruşumuz?

T ürkiye’nin kurucu babalar ı, bug ünleri gördüler ve Lozan’da uluslararas ı, teolojik makyajlı politik m üdahalelere kar şı önlem ald ılar.

Buna g öre; Patrikhane Türk hukukuna tabidir ve Türkiye Cumhuriyeti vatanda şı olan Ortodoksların dini işleriyle ilgilenir.

Ortodoks d ünyas ının ruhani liderliği s öz konusu de ğildir.

Lozan ile patrikhanenin T ürkiye d ışındaki Ortodoks camiasının teolojik otoritesi olduğu iddiası devre dışı kaldı.

Patrikhanenin stat üsü, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki Rum Ortodoks yurtta şların ruhani liderliği ile sınırlandı. - Patrikhane neden İstanbul dışına ç ıkarılamadı?

T ürkiye patrikhaneyi yurt d ışına ç ıkarmak istedi ama o g ünkü konjonktür ve güç dengeleri nedeniyle bu mümkün olmad ı. - Bu g ünleri öngörerek mi ç ıkarmak istediler?

Atat ürk’ün Frans ız muhabire verdiği bir deme ç var.

Patrikhanenin özellikle Kurtulu ş Savaşı s ürecinde hukuka uygun davranmad ığını s öylüyor.

Mütareke döneminde Ortodoks yurtta şlarımızın kimlikleri Yunan kimliği yapıldı.

Patrikhaneye bu d önemde Bizans bayra ğı çekildi.

Bu nedenle Atatürk, bir fesat ve h ıyanet ocağı olan, başımıza işler a çan patrikhanenin yerinin Yunanistan oldu ğu y önünde bir demeç verdi.

Ama sonra Lozan’daki uluslararas ı g üç dengelerinde bunun mümkün olmad ığı anlaşıldı.

Ama patrikhanenin T ürk hukukuna tabi olaca ğı garantisi alındı.

B öylece Türkiye aleyhinde faaliyetlerde bulunmayaca ğı, Batı’nın T ürkiye içinde teolojik bir uzant ısı olamayacağı mutabakatı sağlandı.

Bu nedenle patriğin yetkileri T ürk vatanda şı Ortodoksların dini hizmeti ile sınırlandı ve Atat ürk döneminde kesinlikle ödün verilmedi. - Ne zaman ödün verilmeye ba şlandı?

İlk olarak İkinci D ünya Sava şı sonrası Soğuk Savaş d öneminde ödün verilmeye ba şlandı.

ABD vatandaşı Athenagoras T ürkiye’ye gönderildi, bir gecede Türk vatanda şı yapıldı ve patrik olarak g örevlendirildi.

ABD Ba şkanı Truman, Athenagoras’un Soğuk Savaş’ın teolojik bir g üç oda ğı olduğunu s öyledi. - Söz edilen bu teolojik güç neden bu kadar önemli?

Bugün Ukrayna/Rusya sava şı bunu çok net aç ıklıyor.

Ukrayna ile Rusya halkları aynı k ökten, kültürden geliyorlar.

İkisi de Slav ve Ortodoks. 2019’da Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko, eşi ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu İstanbul’da patrikhaneyi ziyaret etti ve ayine katıldı.

Ayinden sonra Patrik Bartholomeos, Kiev Kilisesi’ne otosefali stat üsü kazand ıran kararnameyi Başpiskoposa verdi.

B öylece Kiev, “Ortodoks dünyas ında Moskova Patrikliği’nin vesayetini kabul etmiyorum” dedi ve bunu sağlayan patrikhane oldu. - Otosefali nedir ve Bartholomeos’un b öyle bir statü verme yetkisi var m ıdır?

Otosefali; özerklik, ba ğımsızlık, otonomluk demektir ve Bartholomeos’un otosefali verme yetkisi de hakkı da yok.

Çünkü kendisi Türk hukuku ile s ınırlı.

T ürk hukukunun d ışında teolojik bir akt ör olmas ı yasalara g öre mümkün de ğil.

Buna rağmen fiili bir durum yaratıldı.

Siyasi iktidar da bunu seyretti.

Bunun T ürkiye’ye nas ıl bir fatura ç ıkaracağı, Rusya ile ilişkilerimizin ne şekilde bozulacağı d ü ş ünülmedi.

İktidarın üzerinde Bat ı’nın telkinleri etkili oldu.

Çünkü Bat ı, Ukrayna’nın Rusya şemsiyesinden ç ıkıp Batı’ya entegresini istedi.

Savaş öncesi bunun için at ılan en önemli ad ımlardan biri de teolojik oldu ve Kiev’in Moskova Kilisesi ile bağları kopartıldı.

Hatta Kiev Kilisesi’nin ruhani lideri, “Moskovasız, Kirilsiz bir Ukrayna Kilisesi oluştu” dedi. ‘BARTHELEMEOS YASAL DÜZENLEME İSTİYOR’ - Barthelemeos yurt d ışına gittiğinde de uzun zamandır ek ümenik s ıfatını kullanıyor, değil mi?

Fener Patriği Barthelemeos, Batı’nın ç ıkarları doğrultusunda hareket eden teolojik bir akt ör.

Bat ı tarafından Ortodoks d ünyan ın lideri gibi pazarlanıyor.

Ek ümenik s ıfatını kullanıyor.

B öyle bir misyonu oldu ğu iddiasında ve T ürkiye’nin hukuki denetiminin d ışına taşmak istiyor.

T ürkiye’de olacak ama Türk hukuku denetleyemeyecek.

Barthelemeos bunun için yasal düzenleme istiyor.

Bunu isteyen yaln ızca Barthelemeos değil, arkasındaki g üçler, ABD ve Avrupa da emperyal politikalar ını uygulamak i çin dini kullan ıyor. ‘DİNİ ÖZGÜRLÜK’ DİYE PAZARLANIYOR - Yani Papa’nın ziyareti i çin “dini” deyip geçilemez mi?

Hay ır, asla.

Papanın ziyareti dini özgürlükler kapsam ında pazarlanıyor.

Ama ger çek çok ba şka.

İstanbul’daki patrikhaneye d ünya çap ındaki g üç mücadelesinde 300 milyonluk bir potansiyel olarak bak ılıyor.

Patriğe devlet başkanı protokol ü uygulanarak, fiili durumu hukukile ştirmek i çin Türkiye’ye bask ı yapılıyor. “Dini ziyaret” fotoğrafın arka planında bu var. ‘DEVLET İÇİNDE DEVLET’ TEHLİKESİ - Türkiye içinde Vatikan benzeri bir devlet mi planlan ıyor?

Patrikhane T ürk hukukunun d ışına ç ıkarsa denetimi yapılamaz.

B öylelikle emperyal politikalar ın dini dinamiği haline gelir.

İşte bu nedenle T ürkiye’nin egemenlik haklar ına saldırı ve ulusal ç ıkarlarına aykırıdır.

Patrikhanenin uluslararası alanda bir g üç oda ğı haline gelmesi Vatikan’ın daha ötesinde bir duruma kap ı aralar.

Devlet i çinde devlet olur. - Papa ve patrik birbirlerini yüzy ıllar önce aforoz etmi şlerdi...

O d önemde iki farkl ı hiyerarşiye sahip Katolik ve Ortodoks d ünyas ı vardı.

Şimdi de “t ümüyle uzla ştılar” olarak yorumlanmamalı.

Papa ve patriğin tek ortak uzlaşısı T ürkiye’ye kar şı olmaları.

Birbirlerini aforoz eden papa ve patrik bug ün Türk hukukuna, Türkiye’nin laik düzenine, ulus devletine kar şı bir ittifak kuruyorlar.

Bu durum hem Katolik d ünyan ın hem Ortodoks d ünyan ın b üyük güçlerin teolojik aparat ı haline geldiğini g österiyor. - Cumhurba şkanı Erdoğan ABD Başkanı Trump ile g örü şmesinde Heybeliada Ruhban Okulu’nun a ç ılmasına ilişkin “ Üzerimize dü şeni yapmaya hazırız” demişti.

B üyükelçi Barrack da okulun aç ılışı i çin Eylül 2026’y ı işaret etti.

Okul, Y ÖK’e ba ğlanmayı kabul etmediği i çin kapatm ıştı.

Bug ün nas ıl a ç ılacak?

Heybeliada Ruhban Okulu 1844’te din adamı yetiştirmek i çin faaliyete geçti.

Cumhuriyet kurulduktan sonra da okul, Türk hukukuna tabi olarak faaliyetine devam etti. 1971’de Anayasa Mahkemesi (AYM) özel yüksekokullar ı anayasaya aykırı buldu ve iptal etti.

Yeni bir yasal d üzenleme için bu okullara süre verdi.

Bir k ısmı yeni yasal stat üye uygun olarak yap ılandı ve faaliyetine devam etti.

Ama Heybeliada Ruhban Okulu, daha doğrusu patrikhane, bu hukuka uymadı. - Aslında okulu kapatan T ürkiye de ğil kendileri oldu değil mi?

Tabii, biz kapatmadık.

Onlar AYM’nin kararını tanımadılar.

Y ÖK’e tabi olmak istemediler.

Çünkü Türk hukukunun denetimi d ışına ç ıkmak, eğitim ö ğretimde T ürk vatanda şı olma koşullarının kalkmasını istediler.

T ürk hukukuna uymayan kendileri ama bu dünyaya bir ma ğduriyet olarak pazarlanıyor ve “T ürkiye Cumhuriyeti, Heybeliada Ruhban Okulu’nun faaliyetine izin vermiyor” deniyor.

AYM laikli ği tanımlarken “Din ve ahlak eğitim/ ö ğretimi devletin g özetim ve denetimi alt ında yapılır” h ükmü getiriyor.

Dikkat ederseniz burada Hristiyan, İslam gibi din ayrımı yok.

T ümü için geçerli. - Okul önümüzdeki y ıl a ç ılacaksa standartları ne olacak?

AKP iktidarı d öneminde iki milli e ğitim bakanının bu konudaki duruşundan s öz etmek istiyorum.

Hüseyin Çelik Heybeliada Ruhban Okulu için “Bana kalsa 24 saat içinde açar ım” demişti. 24 saatte neyi, nasıl a ç ıyorsunuz, burada hukuku dışlama, taca atma var.

Yusuf Tekin de okulun kısa zamanda a ç ılacağı anlamına gelen bir beyanat verdi.

CEMAATLER ‘BİZE DE BİR EKMEK DÜŞER’ DİYOR - Okulun Y ÖK denetiminde olmadan aç ılmasının T ürkiye içinde ba şka ne gibi yansımaları ne olur?

T ürk anayasas ı üniversitelerin sadece devlet taraf ından kurulabileceğini öngörüyor.

Bu çerçevede devlet veya vak ıf üniversitesi kurulabilir.

Vak ıf t üzel ki şiliği olan Heybeliada Ruhban Okulu bu kapsamda Teoloji Üniversitesi olarak aç ılabilir.

Ancak vakıf üniversiteleri YÖK denetimine tabi oldu ğu i çin patrikhane bu formülü kabul etmiyor.

Okul, Patrikhanenin iste ği şekilde a ç ılırsa, bu durum yalnızca Ruhban Okulu ile sınırlı kalmaz, hukuk devleti anlayışına aykırı başka teolojik yapılar da ortaya ç ıkar.

Tarikatlar, cemaatler a ç ısından yansımalarını d ü ş ünün...

O nedenle cemaat ve tarikatlardan papa ve patri ğin yaptığı ayine tepki g örmüyoruz. “Buradan bize de bir ekmek dü şer” d ü ş üncesi var. - Okulun Türk hukukundan ba ğımsız faaliyete girmesi İslami tarikat ve cemaatlerin medreseler eğitimine başlamasının önünü mü açar?

Elbette, Heybeliada Ruhban Okulu’nun Türk hukuk ve e ğitim sisteminden bağımsız olarak faaliyete ge çmesi İslami cemaat ve tarikatların da medrese a çmas ı tehlikesini yaratacak.

Çünkü gözlerinin önünde, uluslararas ı g üçleri de arkas ına almış bir örnek olacak.

Türkiye bir hukuk devleti ise bu mümkün de ğildir.

Tamamen yasalara aykırı.

Ama T ürkiye’yi idare edenler “Patrikhane ekümenik de ğildir.

T ürk hukukuna tabi Ortodoks Rum vatanda şlarımıza dini hizmet veren bir kurumdur” diyemiyor.

Kendisine saygısı olan bir devlet, bu t ür bask ıları kesin bir dille reddeder ama reddetmiyorlar.

Edilgen bir tavır var. ‘PANDORA’NIN KUTUSU AÇILDI’ - Irak B ölgesel Kürk Yönetimi lideri oldu ğu d önemde Papa’n ın Irak’a gelişi şerefine bastırdığı pullardan birinde T ürkiye’nin do ğu ve g üneydo ğusundaki illeri de “B üyük Kürdistan”a dahil eden Barzani de yeni papa ile ayn ı d önem Türkiye’de idi.

Tüm bunlar ı birlikte değerlendirdiğinizde T ürkiye 100 y ıl öncesine benzer krizlerle mi kar şı karşıya?

Bu ikisinin aynı anda gelişiyle Pandora’nın kutusu a ç ıldı.

Ş öyle; ikinci aç ılım d önemini ya şıyoruz.

İmralı Canisi diye nitelenen ter ör örgütü eleba şı İmralı bilgesine d önü şt ürüldü. “Terör örgütü PKK silah b ırakacak, akan kan duracak” dendi.

Kandil, Apo, DEM Parti TBMM’ye “Sembolik olarak silah bıraktık, şimdi sıra sizde” diyor.

Cumhuriyet üniter yap ı temelinde kuruldu.

Onlar bu yapıyı “adaletsizlik, haksızlık” olarak tanımlayıp, K ürtlerin ma ğduriyetine yol a çt ığını iddia ediyor.

T ürkiye Cumhuriyeti’nin tapusu Türk milletine ait.

Bu yap ının değiştirilmesini istiyorlar.

Hem patrikhanenin ek ümenik iddias ı hem de PKK ile devam eden s ürecin özünde Türkiye’den istenenler Türkiye’nin kurulu ş senedi olan Lozan’a aykırı.

Ama ç; kurucu babalar ın Lozan’daki kazanımlarının kaybı.

T ürkiye’ye bir yandan etnik bir yandan da dini dayatma yap ılıyor, T ürkiye’de etnisiteler, alt kimlikler ve mezhepler baz ında bir b ölünme hedefleniyor. - Osmanl ı Barzani’nin amcasını b ölücü faaliyetleri nedeniyle asm ıştı...

Etnik, K ürtçü, bölücü yap ılanmaların t ümü İngiliz finansmanıyla İstanbul’da m ütareke döneminde Kürdistan Teali Cemiyeti’nden ç ıktı.

Ama aynı özellikte iki cemiyet daha vard ı.

İslami Y ükselme Cemiyeti ile İngiliz Muhipleri Cemiyeti.

Bunlar emperyal g üçler taraf ından T ürk milli mücadelesine kar şı kurulan siyasi yapılardı.

K ürdistan Yükselme Cemiyetini Kürt derebeyleri, a şiret ağaları kurdu.

Barzani ailesi de Osmanlı’dan bu yana isyancı ge çmi şi olan bir aşiret.

Kurtuluş Savaşı’ndan sonra da gen ç Türkiye birçok dini k ılıftaki b ölücü isyanla mücadele etmek zorunda kald ı.

Bu isyanlar da yine aynı g üçler taraf ından finanse ve organize edildi.

Bu isyanlar y üzünden Türkiye Misak ı Milli’nin Musul ayağını ger çekle ştiremedi.

T ürkiye bu krizleri ya şadı ama kararlı bir T ürkiye Cumhuriyeti vard ı ve üstünden gelmesini bildi.

Çünkü Türkiye, Atatürk ile uygarl ık saatini ileri almıştı.

Ama bug ün Türkiye’nin uygarl ık saati geriye alınmak isteniyor.

Bu ger çekle şirse biz ça ğdaşlık anlamında Şampiyonlar Ligi’nden Orta Doğu Ligi’ne, Afrika Ligi’ne d ü şeriz. ‘HEDEFLERİ 100 YILDIR DEĞİŞMEDİ’ - “Pandora’nın kutusu a ç ıldı” dediniz, kapatamaz mıyız?

Bu kutuyu kapatmak i çin önce devlet kararl ılığı ve siyasi partiler arasında mutabakat lazım.

B öyle olursa elbette kapan ır.

Emperyalizm; Fıratsız, Diclesiz, GAP’sız bir T ürkiye, emperyalizme ba ğlı petrol kuyularının tetik çili ğine soyunmuş bir K ürdistan tasarl ıyor.

Proje bu.

Bu 100 sene önce de böyleydi.

Türkiye Cumhuriyeti ba şardığı Milli M ücadele ve Lozan ile bunu engelledi.

Ama onlar ın hedefi hi ç de ğişmedi.

PORTRE 1952’de Kastamonu’da doğdu.

Çorum Ö ğretmen Okulu sonrası Erzurum Kazım Karabekir Eğitim Enstit üsü Türkçe Bölümünde ö ğrenim g ördü.

Edebiyat ö ğretmenliği yaptı.

Sonrasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 2002-2004 aras ı İstanbul Barosu Baro Meclisi ve İnsan Hakları Merkezi y ürütme kurullar ında bulundu. 2014-2016 d öneminde İstanbul Barosu Genel Sekreterliği g örevini yürüttü.

Türkiye Barolar Birli ği’nin 2017 Mayıs’nıdaki olağan genel kurulunda TBB y önetimine seçildi. 2017 – 2021 y ılları TBB Başkan yardımcılığı g örevini üstlendi.

Özbek; Çevre ve Kültürel De ğerleri Koruma Vakfı, T ürkiye Tarihi Evleri Koruma Derne ği, 68’liler Birliği Vakfı Danışma Kurulu üyesidir.

FOTO ĞRAFLAR: VEDAT ARIK