12 milyar dolarlık hedefin şifresi: Yeşil üretim

Başak Nur GÖKÇAMbasaknur.gokcam@dunya.comTürk mobilya sektörü­nün küresel rekabet­te karşı karşıya kaldı­ğı zorluklar ve yeşil dönüşüm gereklilikleri, Mobilya Der­nekleri Federasyonu (MOS­FED) tarafından açıklanan Ye­şil Ekonomi Endeksi ile ilk kez bilimsel bir çerçevede orta­ya kondu.

İktisadi Araştırma­lar Vakfı (İAV) ve İAV Akade­mi tarafından yürütülen çalış­ma, sektörün sürdürülebilirlik kapasitesini ölçerken, Avru­pa Yeşil Mutabakatı sürecine uyum için kritik eksiklere de işaret etti.

MOSFED Başkanı Ahmet Güleç, mobilya sektö­ründe iki yıldır artan maliyet baskısının hem üreticiyi hem ihracatçıyı zora soktuğunu be­lirterek, yerli mobilyanın ithal ürünlere karşı yüzde 20–30 daha pahalı hale geldiğini söy­ledi.

Güleç, “Sektörde kârlı iş yapan yok.

Artan maliyetler nedeniyle zam yapınca pazar ithal mallara kayıyor, zam yap­mayınca işletme küçülüyor.

İmalatın daralması fiyatları daha da artırıyor.

Böyle bir kı­sır döngünün içindeyiz” dedi.2000’li yılların başında 160 milyon dolar ihracat yapan sektörün, 2019’da 5 milyar do­lara ulaşarak dünya ticaretin­de yüzde 2 pay aldığını hatır­latan Güleç, 2022 yılından iti­baren ithalatın hızla arttığına ve değer bazında yılda yüzde 10’luk pazar kaybı yaşandığına dikkat çekti. 2020’de 400 mil­yon dolar olan mobilya ithala­tının bugün 1,2 milyar dolara çıktığını belirten Güleç, “Kur politikası sektörün rekabet gü­cünü törpülüyor.

Biz değerli değil, değerinde bir kur istiyo­ruz” diye konuştu.Güleç, sektörün 2030’da 12 milyar dolar ihracat potansi­yeline sahip olduğunu ancak bu hedefe ulaşmanın yeşil dönü­şümle mümkün olacağını vur­guladı.

Avrupa Birliği’nin 2050 karbon-nötr stratejisinin mo­bilya ticareti için yeni bir dönemi baş­lattığını belirten Güleç, “Bel­ge savaşlarının başlayacağı bir döneme giriyoruz.

Üretsek de satamayacağımız bir noktaya düşmemek için bugün hazır­lanmalıyız.

Yeşil dönüşüm bir lüks değil, hayatta kalma me­selesi.

Yeşil belgeleri ihracatı yüzde 15-20 oranında artıracak avantaj olarak görüyoruz.

Bu sayede ihracatta ilk 5 ülke ara­sında yer alabiliriz” dedi.Algı yüksek, uygulama zayıf Projenin yürütücüsü Dr.

Gülçin Kaya İnceiplik ise en­deksin sektörün sürdürülebi­lirlik seviyesini ölçen ilk bi­limsel çalışma olduğunu be­lirtti.

Ekibin hazırladığı iki aşamalı endekste, önce firma­ların sürdürülebilirlik algı­sı değerlendirildi.

Çalışmaya katılan 222 firmadan 121’inin sürdürülebilirliğe yönelik al­gısının orta ve yüksek seviye­de olduğu görüldü.

Ancak al­gıdaki bu yüksekliğe rağmen uygulamada önemli engeller bulunduğunu kaydeden İnce­iplik, “Firma sahipleri sürdü­rülebilirliği önemsiyor ancak bilgi eksikliği, maliyetler ve destek mekanizmalarının ye­tersizliği nedeniyle adım at­maktan çekiniyor.

Özellikle karbon ayak izi hesaplama ve su yönetimi alanlarında ciddi kapasite açığı var” dedi.

Sek­tör için yol haritası: Karbon muhasebesi, yeşil ka­mu alımı ve yeni iş modelleriEndeks bulguları doğrultu­sunda hazırlanan politika öne­rileri, özellikle KOBİ’ler için destek ihtiyacını ortaya koyu­yor. 2026 yılına kadar uygulan­ması önerilen kısa vadeli adım­lar arasında şunlar öne çıkıyor:* KOBİ’lere hızlı karbon ve su muhasebesi desteği (rehber, yazılım ve ücretsiz eğitim ha­vuzu)* Kamu alımlarında yüzde 30 oranında eko-tasarım ve dü­şük VOC kriteri zorunluluğu* Firmaların yıllık karbon ve su azaltım planları oluşturmasıOrta ve uzun vadede ener­ji verimliliği, sertifikasyon ve düşük VOC içeren kimyasal kullanımı için vergi teşvikle­ri ile faiz destekli kredilerin artırılması öneriliyor.

Ayrıca 2032’ye kadar mobilyada geri dönüştürülmüş malzeme kul­lanımının yüzde 30’a çıkarıl­ması, sektörün emisyon yo­ğunluğunun 7 yılda yüzde 25 azaltılması ve Dijital Ürün Pa­saportu uygulamalarına geçiş planının hazırlanması tav­siye ediliyor.AB regülasyonlarına uyum kritik eşikÇalışma kapsamında hazırlanan SWOT analizine göre Türk mobilya sektörünün en büyük fırsatı, güçlü olduğu AB pazarında gerekli standartları hızla karşılaması durumunda rekabet avantajı yakalayacak olması.

Buna karşılık, karbon vergileri, Ekodizayn Direktifi, kimyasal düzenlemeler ve ormansızlaşmayı önleme kuralları gibi 2027– 2028’de zorunlu olacak uygulamalara hazırlıksız yakalanmak sektör için risk oluşturuyorKOBİ’ler finansmanda sıkıntı yaşıyorPerformans Endeksi’nin oluşturulduğu ikinci aşamada 78 firmanın verileri analiz edildi ve genel ortalama 39,53 puanda kaldı.

Büyük ölçekli firmaların daha yüksek performans gösterdiği, KOBİ’lerin ise finansman ve teknik altyapı eksikliği nedeniyle geri kaldığı tespit edildi.

Dr.

Gülçin Kaya İnceiplik, döngüsel ekonomi ve atık yönetiminin sektörün en güçlü yönleri arasında bulunduğunu, ancak kurumsal sürdürülebilirlik stratejilerinin henüz yerleşmediğini vurguladı."Küresel piyasalarda çok daha güçlü bir yer edinmeliyiz"MOSFED Başkanı Güleç, Yeşil Ekonomi Endeksi’nin sektörün dönüşüm yolculuğunda bir milat olduğunu belirterek, sürdürülebilirlik kültürünün firmalar tarafından benimsenmesi gerektiğini vurguladı.

Güleç, MOSFED tarafından her yıl organize edilen Uluslararası İstanbul Mobilya Fuarı’nın (IIFF) bu yılki temasının ‘sürdürülebilirlik’ olarak belirlediklerini duyurdu.

İAV Başkanı Prof.

Dr.

Ahmet İncekara ise endeksin AB’ye uyum sürecinde stratejik bir araç sağlayacağını söyledi.

Çalışma, Türk mobilya sektörünün küresel rekabette konumunu koruyabilmesi için yeşil dönüşümün ertelenemez bir zorunluluk olduğunu bilimsel verilerle ortaya koyuyor.

Sektörün güçlü üretim geleneğini sürdürülebilirlik vizyonuyla birleştiğinde, küresel piyasalarda çok daha güçlü bir yer edinmesi bekleniyor.