Bu araştırmayı okumadan motosiklete binmeyin

Dünyada bugüne kadar motosiklet kazalarıyla ilgili yapılmış en kapsamlı araştırmanın detaylarına birazdan gireceğim.

Ama en sonda söylemem gerekeni en başta söyleyeyim: Kazaları araçlar değil, onları kullanan ya da trafiğe çıkaran insanlar yapıyor.Motosiklet sayısı arttıkça doğal olarak kaza haberlerini de daha sık duyar olduk.

Basında ve sosyal medyada “motosiklet sorunu” tartışmaları alevlendi, ama işin bilimsel yönüne bakanların sayısı hâlâ yok denecek kadar az.

Ben de uzun süredir bu konuda ciddi bir araştırma arıyordum.

Aradığımı nihayet buldum.Bugüne kadar motosiklet kazaları üzerine yapılmış en kapsamlı bilimsel çalışma, Amerika’da gerçekleştirilmiş ve 2018 yılında yayımlanmış.

Bu çalışma o kadar etkili olmuş ki, hem Amerika’da hem Avrupa’da sürücü kurslarının eğitim müfredatına eklemeler yapılarak trafik düzenlemeleri yapılmış,Dilerim İçişleri ve Ulaştırma Bakanlıklarımız da bu çalışmayı en kısa zamanda ciddiyetle inceleyerek motosiklet ehliyeti eğitimlerinde güncelleme yaparlar.

Zira Türkiye’de otomobil ehliyeti olanlar yazılı sınava girmeden, daire çizme ve temel manevralardan oluşan basit bir sınavla motosiklet ehliyeti alabiliyor.

Eğitim bu kadar yüzeysel olunca kazalar da  kaçınılmaz oluyor..Araştırmanın detaylarına gelelim.

Amerika'da yapılan bu çalışma, motosiklet kazalarının nasıl meydana geldiğini “gerçek sürüş” verileriyle inceleyen bu güne kadar dünyada yapılan en kapsamlı araştırma.

Motorcycle Safety Foundation (MSF – Motosiklet Güvenliği Vakfı) ile Virginia Tech Transportation Institute (VTTI – Virginia Tech Ulaşım Enstitüsü) tarafından yürütülen proje 2011’de başlamış ve sonuçları 2016–2018 yılları arasında yayımlanmış.Bu araştırmayı diğerlerinden ayıran şey, sürücülerin laboratuvarda değil, günlük hayatlarında izlenmesi.

Yani işe giderken, alışverişe çıkarken, hafta sonu gezerken.

Yaşları 21-80 yaş arası 100 gönüllü motosiklet sürücüsü, tamamen sensörlerle donatılmış motosikletlere binmiş.

Bu motosikletlere  kameralar, GPS cihazları, hız ve fren sensörleri yerleştirilmiş Çalışma boyunca 38.581 sürüş kaydı alınmış, 9.478 saatlik görüntü izlenmiş ve toplamda 584 bin kilometrelik yol analiz edilmiş. "Motosiklet dünyasının kara kutusu” olarak tanımlanan bu çalışmada 30 kaza ve 122 “son anda önlenen kaza” tespit edilmiş.Çalışma sadece sonuçları değil kazaya giden her adımı saniye saniye ortaya koymuş Motosiklet kazalarının anatomisi: Kazaya Götüren 17 Kritik Faktör1.

Kavşaklar (En yüksek risk)Kavşaklarda kaza ihtimali düz yola göre 2.9 ila 40 kat daha fazla.

En büyük tehlike: sola dönen araçlar.2.

Agresif sürüşAni hızlanma, sert fren, savruk manevra…Riski 18 kat artırıyor.3.

Acemilik Yeni sürücüler, tehlikeyi geç fark ediyor ve panik frene daha yatkın.4.

Yetersiz kaçış manevrası eğitimiTehlike anlarında kaçış manevrası doğru yapılamıyor.5.

Hız kontrolünün kaybedilmesiKaza öncesi saniyelerde hız tahmini hataları sık görülüyor.6.

Yanlış takip mesafesiSürücülerin önemli kısmı önerilen güvenli mesafenin altında seyrediyor.7.

Kör nokta farkındalığının düşük olmasıArka-yan alan kontrolü eksikliği son anda atlatılan kazaların ana sebeplerinden.8.

Araçların motosikleti fark etmemesiÇalışmada karşıdan gelen bir aracın motosikleti fark etmemesi en sık tekrar eden kaza nedeni.9.

Sürücünün çevresel dikkatinin bölünmesiManzara, tabela, navigasyon, başka bir araç… Hepsi tepki süresini uzatıyor.10.

Alkol ve yorgunlukYorgunluk verilerde sık geçmese de görüldüğü her durumda risk katlanarak artıyor.11.

Hatalı viraj giriş hızıViraja gerektiğinden hızlı giren sürücülerde kaza oranı belirgin şekilde yükseliyor.12.

Yol yüzeyi değişimleriKum, çukur, ıslak zemin… Sürücü reaksiyon süresini en çok zorlayan faktörlerden.

Riski 10 kat artırıyor13.

Takip hataları (arkadan çarpmalar)Özellikle düşük hızda sık görülen, ama yine de ciddi yaralanmalara yol açabilen bir kategori.14.

Araç tipine güvenmekSport, naked, adventure veya scooter fark etmiyor, yani motosiklet tipi kazayı belirlemiyor, sürücü davranışı belirliyor.15.

Ani şerit değiştirmeŞerit değiştirirken sinyal kullanmamak ve kör nokta kontrol etmemek risk çarpanı.16.

Eğitim eksikliğiAcil fren ve kaçış manevrası konusunda eğitim almamış sürücüler, kazaların çoğunda hazırlıksız.17. “Ben iyiyim” yanılgısıSürücünün kendine aşırı güvenmesi, tehlikeyi geç fark etmesine neden oluyor.

Araştırmada sık rastlanan bu psikolojik hata, verilmiş sadakmız varmış diyerek atlattığımız kazanın başlangıç noktası olarak kabul ediliyorTürkiye'de 6 milyonu aşkın motosiklet var. 2024'de motosikletlerin karıştığı kazalarda 1584 kişi hayatını kaybetti.

İspanya'da da motosiklet sayısı 6 milyon. 2024 yılında motosiklet kazalarında 286 kişi yaşamını yitirdi.

Yukarıdaki araştırmayı daha dikkatli okumamız gerekmiyor mu?