IEA uyardı: Enerji güvenliği tehdit altında, petrol talebi zirveyi erteleyebilir

Uluslararası Enerji Ajansı'nın Dünya Enerji Görünümü 2025 raporu, dünya çapındaki ülkelerin benzeri görülmemiş bir yakıt ve teknoloji yelpazesinde acil enerji güvenliği tehditleri ve artan uzun vadeli risklerle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu.

Enerji jeopolitik gerilimlerin merkezine yerleşerek ekonomik ve ulusal güvenliğin temel meselesi haline geldi.

Rapor, geleneksel petrol ve gaz arz güvenliğine ilişkin risklere ek olarak, yüksek pazar konsantrasyonu nedeniyle kritik mineraller için tedarik zincirlerinde ciddi savunmasızlıkların bulunduğunu vurguladı.

Tek bir ülke, enerjiyle ilgili 20 stratejik mineralden 19'u için ortalama yüzde 70'lik pazar payıyla baskın rafinör konumunda bulunuyor.

Bu mineraller şebeke ağları, bataryalar ve elektrikli araçlar için hayati önemdeyken, yapay zekâ çipleri, jet motorları ve savunma sistemlerinde de kritik rol oynuyor. “Enerji güvenliği gerilimlerinde başka bir dönem yok” IEA İcra Direktörü Fatih Birol, "Son onlarca yıldaki enerji dünyasının tarihine baktığımızda, enerji güvenliği gerilimlerinin aynı anda bu kadar çok yakıt ve teknolojiye uygulandığı başka bir dönem yok" dedi.

Elektrik modern ekonomilerin merkezinde yer alıyor ve elektrik talebi tüm senaryolarda genel enerji kullanımından çok daha hızlı büyüyor.

Elektrik şu anda küresel nihai enerji tüketiminin sadece yüzde 20'sini oluştururken, küresel ekonominin yüzde 40'ından fazlasını oluşturan sektörler için temel enerji kaynağı konumunda.

Elektrik kullanımı artıyor Veri merkezleri ve yapay zekadan kaynaklanan hızlı talep artışı gelişmiş ekonomilerde de elektrik kullanımını artırıyor.

Veri merkezlerine yapılan küresel yatırımın 2025'te 580 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Bu rakam küresel petrol arzına harcanan 540 milyar doları aşıyor.

Elektrik üretimi yatırımları 2015'ten bu yana yüzde 70'e yakın artarken, yıllık şebeke harcamaları bu hızın yarısından daha düşük bir oranda yükseldi.

Yenilenebilir enerji daha hızlı büyüyor Yenilenebilir enerji tüm senaryolarda güneş enerjisi öncülüğünde diğer büyük enerji kaynaklarından daha hızlı büyüyor.

Rapor, 2035'e kadar küresel enerji tüketimi artışının yüzde 80'inin yüksek kaliteli güneş ışınımına sahip bölgelerde gerçekleşeceğini gösteriyor. 2030'a kadar yaklaşık 300 milyar metreküp yeni yıllık LNG ihracat kapasitesi devreye girecek ve bu mevcut küresel LNG arzında yüzde 50'lik artışa yol açacak.

Yaklaşık 730 milyon insan hala elektriksiz yaşıyor ve yaklaşık 2 milyar kişi insan sağlığına zararlı yemek pişirme yöntemlerine güveniyor.

Petrol ve gaz talebi bu on yılda zirve yapmayabilir Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), yıllık Dünya Enerji Görünümü raporunda, petrol ve doğalgaz talebinin bu on yılda zirve yapmayabileceğini öngören "Mevcut Politikalar Senaryosu"nu (CPS) yeniden gündeme aldı. 2020’de rafa kaldırılan bu senaryo, yalnızca yürürlükteki politikaları temel alıyor ve talebin 2050’ye kadar artmaya devam edeceğini öngörüyor.

CPS’ye göre, küresel petrol talebi 2035’te günlük 105 milyon varile, 2050’de ise 113 milyon varile ulaşacak.

Elektrikli araç satışlarının 2035 sonrası yavaşlaması ve petrokimya ile havacılık sektörlerinin büyümesi bu artışta etkili olacak.

Doğalgaz talebi de elektrik üretiminde %15’ten fazla artışla büyümeyi sürdürecek.

IEA Başkanı Fatih Birol, "Ekonomik, siyasi ve teknolojik belirsizlikler nedeniyle daha geniş bir senaryo yelpazesi sunmak istiyoruz" dedi.

Ajans, CPS dışında daha kapsamlı politika önerilerini içeren STEPS senaryosunu da sundu.

Bu senaryoda petrol talebi 2030’da zirve yapıp düşüşe geçiyor, doğalgaz ise 2030’lara kadar büyümeye devam ediyor.

Her iki senaryoda da yenilenebilir enerji kaynakları hızla büyüyor.

Ancak CPS senaryosunda yenilenebilirlerin yayılımı daha yavaş ve küresel sıcaklık artışı 2100’e kadar yaklaşık 3°C’ye ulaşıyor.

STEPS senaryosunda bu artış 2,5°C ile sınırlı kalıyor.

IEA, 1,5°C hedefinin artık kaçınılmaz şekilde aşılacağını vurguluyor.