Gazze'ye Kuzey İrlanda modeli: Çözüm olabilir mi?

Ayının kırk türküsü varmış, kırkı da armut üstüne...Teşbihte hata olmaz.Dünyanın neresinde bir silahsızlanma süreci yaşansa çözüm için İngiltereden bir şekilde Kuzey İrlanda modeli çağrısı yapılır.Gazzede de aynısı oldu.Mısırdaki Barış Zirvesinden dönen İngiliz Başbakanı Starmer, Parlamentoda Hamasın silahsızlanma sürecinde, Kuzey İrlanda modeli uygulanabilir.

Bunun için öncü rol oynamaya hazırız dedi.Kimileri bunu gerek ateşkesin başlaması gerek barış zirvesi sırasında tarihi rolünün aksine biraz figüran durumunda kalan Britanyanın ön alma çabası olarak yorumladı.Ancak garbın afakında yeni bir şeyler olduğu kesin.Starmerın durup dururken Kuzey İrlanda modelini ortaya atması boşuna değil.Mısırdaki zirvede Starmerın ekibindeki bir isim dikkat çekiyordu: Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak görev yapan Jonathan Powell.Powellın sıradan bir danışmandan öte Starmerın bütün dış politika hamlelerindeki en güvendiği isim olduğu düşünülüyor.Ama iş bununla sınırlı değil.

Powell, Birleşik Krallık-İrlanda arasındaki tarihi çatışmayı bitiren ve Kuzey İrlanda barışını getiren sürecin mimarı ve baş müzakerecisi.20 maddelik Barış Planına göre Gazzedeki Barış Kurulunun başında olması beklenen Tony Blairin Hayırlı Cuma anlaşmasını birlikte imzaladığı başdanışmanı.Özetle mevcut İngiliz hükümetiyle Tony Blair arasındaki ortak güç konumundaki Powell bugünlerde Hamasın silahsızlanma süreci için tecrübeye dayalı yeni formül olarak sahaya sürülüyor.Bu yöndeki ilginç işaretlerden biri Trumpın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steven Witkoffun Mısırdaki zirvenin ardından sosyal medya hesabından Powella sürece katkısı ve yorulmak bilmeyen çabaları için özel olarak teşekkür etmesi.Peki Kuzey İrlanda modeli Gazzede yürür mü?Starmer, konuşmasında nasıl bir formül önerdiğine ilişkin detay vermedi.

Ama anlaşılan Hamasın silahsızlanma sürecine ilişkin IRAnın silah bırakmasında yapıldığı gibi bir girişim öneriyor.Kuzey İrlanda modelinde IRA silahsızlanmayı kabul ettikten 2 ay sonra silahlarını bağımsız silah denetçileri önünde teslim etmişti.Grubun büyük cephaneliğinin imhası, İrlandada gizli bir yerde gerçekleşti.

Tarihi olaya bir Protestan ve bir Katolik rahip ile Finlandiya ve Amerika Birleşik Devletlerinden yetkililer tanıklık etti.

Ama silahsızlanmanın tam olarak bitmesi6 yılı buldu.Gazze gerçeğinde ise böyle bir zaman diliminden bahsetmek mümkün değil.20 maddelik planda bu sürece ilişkin muğlaklık da işin tuzu biberi.Kaldı ki Türkiye gibi bölgedeki öncü ülkeler varken İngilterenin bu konuda bütün tarafları bir araya getirebilecek bir diplomatik gücü de bulunmuyor.Bu durumda konu dönüp dolaşıp güven ilişkisine dayalı çok taraflı bir işbirliğine geliyor.Kalıcı barışa giden yolda ikinci aşamaya geçebilmek için İsrailin sahadaki çeteleri kullanımının engellenmesi ilk adım olabilir.Türkiye, Katar, Mısır ve ABDden oluşan dört arabulucu ülkenin öncülüğünde kurulacak çok uluslu görev gücünün belirlenmesi ise Hamasın silahsızlanması konusundaki ana ekseni belirleyecek.Bu gücün hızlı kurulması kadar görev tanımının da netleştirilmesi kritik önemde.Bu aşamadan sonra arabulucuların kuracağı mekanizma İrlanda modelini örnek alır mı, göreceğiz.