Haber Detayı
2.7 milyon emekli oldu denge değişti
Sadece iki yılda 2 milyon 745 bin kişi emekli oldu. TÜİK’e göre emeklilik sisteminde aktif/pasif oranı 2024 sonunda 1.61’e geriledi. 1.61 çalışan bir emekliye bakıyor ya da finanse ediyor. Bu, tarihin en düşük oranı ve sosyal güvenlikte tehlike çanlarının çaldığını gösteriyor. Bu oranın kimilerine göre 1.5’in, kimilerine göre de 1.3’ün altına inmemesi gerekiyor.
SGK, 2024 yılı sosyal güvenlik sistemi verilerini rapor halinde yayımladı; Böylece geçen yıl kaç kişinin emekli olduğu ve daha da önemlisi sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği için kriter eşik olan aktif/pasif oranı da belli oldu.
Önce, emekli olanlar konusu ile başlayalım.
Hatırlayalım, 2024’ün sonlarında en çok, ‘2024’te mi emekli olunmalı, 2025’e mi bırakılmalı?’ sorusunun cevabı tartışıldı.
Nedeni ise 2024’te emekli olmanın, 2025’e göre emekli maaşı açısından daha fazla avantaj yaratacağıydı.
Yapılan hesaplamalara göre 2024 sonunda emekli olanla, emekliliğini 2025’e erteleyenler arasında yüzde 30 maaş farkı oluşacaktı.
Öyle de oldu ve geçen yılın sonunda emekli olanlar maaş açısından yüzde 30 daha avantajlı çıktı.
Merak edilen bir diğer konu da, bu farktan yararlanıp da kaç kişinin emekli olacağıydı.
İşte, SGK’nın 2024 raporu ile bu soru cevabını buldu. 2024 yılında 647 bin 361 kişi emekli oldu ve emekli maaşı almaya başladı.
Emekli olan bu 647 bin 361 kişinin; 557 bin 926’sı işçi, 49 bin 152’si Bağkur’lu ve 40 bin 283’ü de memurlardan oluşuyor.
Bir yıl önceye de bakalım, yani 2023 yılına gidelim.
O sene de önemliydi, çünkü EYT uygulamaya girmişti. 2023 yılında ise toplam 2 milyon 97 bin kişi emekli olarak maaş almaya başladı.
Bunların 1.8 milyonundan fazlası işçilerden, 143 bin 353’ü Bağkur’ludan, 82 bin 811’i de memurlardan oluştu.EMEKLİLİK FURYASI ESTİ Sadece iki yılda 2 milyon 745 bin kişi emekli oldu ve bu kişilere SGK tarafından emekli maaşı bağlandı.
Bunların 2.4 milyonunu da işçi statüsünde çalışanlar oluşturdu.
Peki, geçmişte yıllık ortalama emekli sayımız neymiş? 2023 öncesi sekiz yıla baktım; ortalama her yıl 250 bin ila 350 bin arasında emekli vermişiz.
Bu, ortalama sayı.
Kimi yıllar 150 bin kişi emekli olmuş, kimi yıllar bu sayı 350 bine çıkmış.
Özetlersek, son iki yılda yani 2023-2024’te, kelimenin tam anlamıyla emeklilik furyası esmiş. 2024 sonunda 16 milyon 677 binden fazla kişi SGK’dan aylık ve gelir alır -ki bu kişilere pasif sigortalı deniliyor- hale geldi.
Bunların da 12 milyonu emekli maaşı alıyor, geri kalanlar ölüm, malullük, iş görememezlik aylığı gibi başlıklarda gelir alıyorlar.AKTİF SİGORTALI SAYISINDA DURUM NE?
Bir de çalışan sayısına, yani aktif sigortayı sayısına bakalım.
Tüm aktif sigortalıları hesaba kattığımızda, 2023 yılında 25.3 milyon olan sigortalı sayısı 2024 sonunda sadece 267 bin 728 kişi artarak, 25.6 milyona çıktı.
Bir de 2022 yılına bakalım. 2022’i sonunda 26.3 milyon olan sigortalı sayısı 986 bin kişi azalarak, 2023 sonunda 25.3 milyona geriledi.
Bu da şunu gösteriyor ki, 2024 sonunda aktif sigortası sayısında 2022 yılını tutturamamışız.
Geçtiğimiz yıllara baktığımızda ise pandemi dönemi gibi istisna yıllar hariç her yıl sigortalı sayımız yıllık ortalama 1 milyon artmış.
Son iki yılda ise çalışan sayısı azalırken, emekli sayısının rekor sayıda arttığı görülüyor.
Sosyal güvenlikte her yıl 1 milyona yakın kişi aktif sigortalı olurken, 250 bin kişi sistemden emekli olursa; bu durum, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği anlamına gelir.
Artık öyle değil.
Bunu da sosyal güvenlik sisteminin aktif/pasif dengesinden anlıyoruz.
Şöyle anlatayım; çalışanlara aktif sigortalı, sistemden maaş ve gelir alanlara da pasif sigortalı deniyor.
Aktif/pasif oranı ise kaç çalışanın kaç emekliyi finanse ettiğini gösteriyor.
Bu oranın aktif çalışan tarafında yüksek olması gerekiyor ki, sosyal güvenlik sistemi sürdürülebilir olsun, devlet bütçesinden kaynak aktarılmasın ya da az aktarılsın, emeklilere maaş ödenebilsin veya emeklilere yüksek zam yapılabilsin.
Dünyada kabul gören denge; aktif/pasif oranının 4 olmasıdır.
Yani 4 çalışan, 1 emekliyi finanse ederse; sosyal güvenlik sistemi iyi demektir.1.61 ÇALIŞAN 1 EMEKLİYE BAKIYOR Bizde ise bu oran ne?
SGK, onu da açıkladı. 2024 sonunda oran 1.61 olmuş. 1.61 çalışan bir emekliye bakıyor ya da finanse ediyor.
Bu, tarihin en düşük oranıdır.
Mesela 2022 yılında bu oran 2.01 olmuş.
İki yıl önce 2 çalışan 1 emekliyi finanse ediyormuş.
Bu, sosyal güvenlik sisteminin geneli.
Detaylı baktığımızda ise 2024 sonunda SSK’da aktif/pasif oranı, 1.75 (1.75 çalışana 1 emekli düşüyor), Bağkur’da 1.12 (1.12 Bağkur’lu çalışana 1 emekli düşüyor), memurlarda ise 1.57 (1.57 memur çalışana 1 emekli memur düşüyor).
Yeri gelmişken belirteyim, 80’lerde aktif/pasif oranı 3’e yakındı.
Özetle, sosyal güvenlikte aktif/pasif oranı hızla aşağı geliyor ve tehlike çanları çalıyor.
Bu oranın kimilerine göre 1.5’in, kimilerine göre de 1.3’ün altına inmemesi gerekiyor.
İndi mi artık sürdürülebilirlikten bahsedilemez.
Üç-beş yıl sonra 1 çalışanın 1 emekliyi finanse ettiği bir sosyal güvenlik sistemi düşünsenize?
Düşünmek bile bir felaket.
